“ΤΣΙΜΕΝΤΩΝΕΤΑΙ” ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΟΥ ΚΥΝΟΣΑΡΓΕΣ!
Λεωφόρος Βουλιαγμένης, Κοκκίνη και Περραβού. Τι άραγε επιφυλάσσει η ανασκαφική έρευνα που θα ενισχύσει τις γνώσεις μας για το Γυμνάσιο του Κινόσαργες;
Στην Ελλάδα, εδώ και πολλούς αιώνες, η προγονική κληρονομιά βρίσκεται σε διωγμό! Η εντολή του Ιουστινιανού “ες έδαφος φέρειν” φαίνεται ότι δεν έπαυσε ποτέ να ισχύει, έστω κι αν δεν ακούγεται με ηχηρό τρόπο, πάντως όλα δείχνουν ότι στην πράξη εφαρμόζεται και θριαμβεύει... “Θύμα”, αυτή τη φορά, της αδυσώπητης αυτής τακτικής αφανισμού του ανεξάντλητου μνημειακού μας πλούτου, το γυμνάσιο του Κυνοσάργους, το οποίο σταδιακά τσιμεντώνεται, έχοντας “πνιγεί” μέσα στην οικοδομική έξαρση της πυκνοκατοικημένης περιοχής του Νέου Κόσμου, όπου η Ειμαρμένη θέλησε να βρίσκεται...
Η ιστορία του Γυμνασίου του Κυνόσαργες, είναι συνυφασμένη με την γένεση και ανάπτυξη του φιλοσοφικού ρεύματος των Κυνικών. Η Σχολή τους, ιδρύθηκε από τον Αντισθένη (445 - 360 πΧ), ο οποίος υπήρξε τέκνο ενός Αθηναίου και μίας δούλης από τη θρακική γη. Διετέλεσε μαθητής του Σωκράτους, παρέστη στον θάνατό του που επήλθε με την κατάποση του κωνίου στο δεσμωτήριο, ενώ διακρίθηκε στην μάχη της Τανάγρας κατά των Πελοπονησίων. 
Στην αρχαία Αθήνα, υπήρχαν κι άλλα γυμνάσια, μικρότερης εκτάσεως και μεγέθους, τα οποία όμως αφ΄ ενός ήσαν ιδιωτικά, αφ΄ ετέρου δεν απέκτησαν φιλοσοφικό χαρακτήρα, αλλά περιορίστηκαν στην εκγύμναση των νέων και ευρίσκονταν εντός των τειχών της πόλεως.
Όπως τα δύο πρώτα μεγάλα γυμνάσια (Ακαδημίας, Λύκειο) περιβάλλονταν από άλσος, αντίστοιχα και εκείνο του Κυνοσάργους, είχε ιδρυθεί εντός του ιερού άλσους του Ηρακλέους. Η περιοχή προσδιοριζόταν από βωμό και ναό που είχε ανεγερθεί προς τιμήν του Ηρακλή, ενώ στον δήμο Διομείας, που περιέκλειε το Κυνόσαργες, λάμβαναν χώρα εορταστικές, λατρευτικού χαρακτήρα εκδηλώσεις, τα “Ηράκλεια εν Κυνοσάργει”, κατά τον μήνα Μεταγειτνιώνα (μεταξύ 24 Ιουλίου και 22 Αυγούστου), προς τιμήν του Ηρακλέως και του Απόλλωνος.... Στην ευρύτερη περιοχή, υφίστατο επίσης ο τάφος του ήρωα βασιλιά Κόδρου, που θυσιάστηκε για τη σωτηρία των Αθηνών..
Σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές, στην περιοχή υφίσταντο δύο εγκαταστάσεις ανταποκρινόμενες στην περιγραφή του Γυμνασίου. Υπήρχε το αρχαϊκό Γυμνάσιο και το νεότερο, το οποίο σύμφωνα με τον περιηγητή Παυσανία έφερε το όνομα του αυτοκράτορα Αδριανού (“Αδριάνειο Γυμνάσιο”) και διέθετε 100 κίονες. Την περίοδο 1896-1897 προχωρούν στην διενέργεια δοκιμαστικών τομών ερευνητές από την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή στην Αθήνα (μεταξύ των λεωφόρων Καλλιρρόης και Βουλιαγμένης), πλησίον του ναού του Αγίου Παντελεήμονος της Καλλιρρόης.
Οι τομές αποκαλύπτουν τη θεμελίωση δύο μεγάλων κτισμάτων. Το ένα κοντά στον Άγιο Παντελεήμονα ταυτίστηκε με το αρχαϊκό Γυμνάσιο του Κυνοσάργους, ενώ το δεύτερο προς τα ανατολικά της εκκλησίας, εμφανώς μεγαλύτερο σε διαστάσεις ταυτίστηκε με το περιγραφόμενο από τον Παυσανία (Ι.18.9) γυμνάσιο του Αδριανού «με τους 100 κίονες από μάρμαρο της Λιβύης». Ενώ ανασκαφικές εργασίες που έγιναν πριν από πενήντα περίπου χρόνια στην περιοχή και πάλι, έφεραν στο φως μεγαλύτερο τμήμα του οικοδομήματος...
Ένα τμήμα του αδριάνειου γυμνασίου, ευρίσκεται στον υπόγειο χώρο της πολυκατοικίας της οδού Διαμαντοπούλου 1 και καθίσταται εμφανές από υαλοπίνακα που καλύπτει το δάπεδο της πυλωτής, ενώ στο οικόπεδο της οδού Διαμαντοπούλου 5 που είχε έρθει στο φως ένα άλλο τμήμα των εγκαταστάσεων, ο χώρος τώρα οικοδομείται και το γυμνάσιο βυθίζεται στη λήθη...
Διαμαντοπούλου 5: Θα υπάρξει κατάχωση ή διατήρηση κάτω από υαλοπίνακα των μνημειακών καταλοίπων του Αδριάνειου Γυμνασίου που εντοπίστηκαν στο οικόπεδο;
Επίσης, αυτή την περίοδο, εκτεταμένες ανασκαφές διεξάγονται στο οικοδομικό τετράγωνο που οριοθετείται από τις οδούς Περραιβού και Λεωφ. Βουλιαγμένης, όπου έχουν αποκαλυφθεί επίσης εγκαταστάσεις του γυμνασίου, με αφορμή οικοδομική άδεια που εκδόθηκε για το οικόπεδο αυτό. Ποιά θα είναι η έκβαση του αποκαλυφθέντος μνημείου στο σημείο αυτό, θα εξαρτηθεί πιθανώς από τα ευρήματα και την βούληση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου...
Το γυμνάσιο του Κυνόσαργες ιδρύθηκε περί τον 6ο αιώνα π.Χ. Μετεξελίχθηκε σε φιλοσοφική σχολή από τον Αντισθένη. Σύμφωνα με τον πλατωνικό διάλογο “Αξίοχος” ο Σωκράτης σύχναζε στο Κυνόσαργες, όπως και στα άλλα δύο γυμνάσια των Αθηνών, συνδιαλεγόμενος με τους νέους. Τελικά, το γυμνάσιο του Κυνόσαργες καταστράφηκε από τον Φίλιππο τον Ε΄ περί το 200 π.Χ. Έκτοτε, καλύφθηκε από τη λήθη. Σήμερα, περικλείεται από τις οδούς Βουλιαγμένης, Καλλιρόης, Διαμαντοπούλου, Περραιβού, Βούρβαχη και έχει καλυφθεί από την έντονη και πυκνή οικοδομική δραστηριότητα που χαρακτήρισε την περιοχή...
Οδός Βούρβαχη, στον Νέο Κόσμο. Κάτω από τον υαλοπίνακα, διατηρούνται κάποια μνημειακά απομεινάρια από το Αδριάνειο Γυμνάσιο...
Δυστυχώς, το ελλαδικό κράτος δεν επεφύλαξε στο γυμνάσιο του Κυνόσαργες, όπως και σε τόσα άλλα μνημεία του Ελληνικού Πολιτισμού, την δέουσα αντιμετώπιση, επιτρέποντας την καταπλάκωσή τους από σύγχρονες πολυκατοικίες. Αυτό που έχει αξία να τονισθεί, είναι πώς ανεξάρτητα του προσανατολισμού που διέθεται εκάστη φιλοσοφική σχολή, επιτελούσε ένα σημαντικό λειτούργημα, διότι δεν αρκείτο στην παροχή και συσσώρευση απλά γνώσεων, δεν προσέθετε στον σπουδαστή πληφορορίες. Του ανέπτυσσε την κριτική και νοητική του ικανότητα, του καλλιεργούσε τη νοητική διεργασία του σκέπτεσθαι. Γι΄ αυτό και ο Αριστοτέλης, όταν ανέλαβε τη μαθητεία και ανατροφή του Αλεξάνδρου, όταν ερωτήθη κατά την πρώτη περίοδο της διδαχής από τον Φίλιππο τι μαθαίνει στον Αλέξανδρο, ο σταγειρίτης πανεπιστήμων του απήντησε ότι τον μαθαίνει να σκέπτεται...
Η Ιστορία ασφυκτιά και "αργοπεθαίνει", εγκλωβισμένη στην προκρούστειο κλίνη των κατασκευαστικών εταιρειών και των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων που διακυβερύονται...
Ιερά όπως αυτό του Ηρακλέους και του Κόδρου στο Κυνόσαργες, θα έπρεπε να είχαν αναδειχθεί και να αποτελούν “κόσμημα” για την πόλη και σημείο αναφοράς για τους νέους. Όπως επίσης και το αρχαΪκό και αδριάνειο Γυμνάσιο του Κυνόσαργες, όμως στην εποχή της παγκοσμιοποιήσεως και του υλιστικού παροξυσμού, ο αληθινός πολιτισμός και ο σεβασμός στην μνημειακή κληρονομιά και στις πατρογονικές ρίζες, δεν έχουν θέση...
Ένα τμήμα του αδριάνειου γυμνασίου, ευρίσκεται στον υπόγειο χώρο της πολυκατοικίας της οδού Διαμαντοπούλου 1 και καθίσταται εμφανές από υαλοπίνακα που καλύπτει το δάπεδο της πυλωτής, ενώ στο οικόπεδο της οδού Διαμαντοπούλου 5 που είχε έρθει στο φως ένα άλλο τμήμα των εγκαταστάσεων, ο χώρος τώρα οικοδομείται και το γυμνάσιο βυθίζεται στη λήθη...
Επίσης, αυτή την περίοδο, εκτεταμένες ανασκαφές διεξάγονται στο οικοδομικό τετράγωνο που οριοθετείται από τις οδούς Περραιβού και Λεωφ. Βουλιαγμένης, όπου έχουν αποκαλυφθεί επίσης εγκαταστάσεις του γυμνασίου, με αφορμή οικοδομική άδεια που εκδόθηκε για το οικόπεδο αυτό. Ποιά θα είναι η έκβαση του αποκαλυφθέντος μνημείου στο σημείο αυτό, θα εξαρτηθεί πιθανώς από τα ευρήματα και την βούληση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου...
Το γυμνάσιο του Κυνόσαργες ιδρύθηκε περί τον 6ο αιώνα π.Χ. Μετεξελίχθηκε σε φιλοσοφική σχολή από τον Αντισθένη. Σύμφωνα με τον πλατωνικό διάλογο “Αξίοχος” ο Σωκράτης σύχναζε στο Κυνόσαργες, όπως και στα άλλα δύο γυμνάσια των Αθηνών, συνδιαλεγόμενος με τους νέους. Τελικά, το γυμνάσιο του Κυνόσαργες καταστράφηκε από τον Φίλιππο τον Ε΄ περί το 200 π.Χ. Έκτοτε, καλύφθηκε από τη λήθη. Σήμερα, περικλείεται από τις οδούς Βουλιαγμένης, Καλλιρόης, Διαμαντοπούλου, Περραιβού, Βούρβαχη και έχει καλυφθεί από την έντονη και πυκνή οικοδομική δραστηριότητα που χαρακτήρισε την περιοχή...
Δυστυχώς, το ελλαδικό κράτος δεν επεφύλαξε στο γυμνάσιο του Κυνόσαργες, όπως και σε τόσα άλλα μνημεία του Ελληνικού Πολιτισμού, την δέουσα αντιμετώπιση, επιτρέποντας την καταπλάκωσή τους από σύγχρονες πολυκατοικίες. Αυτό που έχει αξία να τονισθεί, είναι πώς ανεξάρτητα του προσανατολισμού που διέθεται εκάστη φιλοσοφική σχολή, επιτελούσε ένα σημαντικό λειτούργημα, διότι δεν αρκείτο στην παροχή και συσσώρευση απλά γνώσεων, δεν προσέθετε στον σπουδαστή πληφορορίες. Του ανέπτυσσε την κριτική και νοητική του ικανότητα, του καλλιεργούσε τη νοητική διεργασία του σκέπτεσθαι. Γι΄ αυτό και ο Αριστοτέλης, όταν ανέλαβε τη μαθητεία και ανατροφή του Αλεξάνδρου, όταν ερωτήθη κατά την πρώτη περίοδο της διδαχής από τον Φίλιππο τι μαθαίνει στον Αλέξανδρο, ο σταγειρίτης πανεπιστήμων του απήντησε ότι τον μαθαίνει να σκέπτεται...
Ιερά όπως αυτό του Ηρακλέους και του Κόδρου στο Κυνόσαργες, θα έπρεπε να είχαν αναδειχθεί και να αποτελούν “κόσμημα” για την πόλη και σημείο αναφοράς για τους νέους. Όπως επίσης και το αρχαΪκό και αδριάνειο Γυμνάσιο του Κυνόσαργες, όμως στην εποχή της παγκοσμιοποιήσεως και του υλιστικού παροξυσμού, ο αληθινός πολιτισμός και ο σεβασμός στην μνημειακή κληρονομιά και στις πατρογονικές ρίζες, δεν έχουν θέση...
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
Σχόλια