Α. ΤΑΝΑΓΡΑΣ-Α. ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ: ΟΙ ΔΥΟ ΑΓΓΕΛΟΙ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΑΙΑΝΤΑ...

Άγγελος Τανάγρας-Άγγελος Σικελιανός: Δύο μορφές που έρχονται από το παρελθόν και που εμπλούτισαν την νεοελληνική ιστορία με την προσφορά τους στον χώρο του πνεύματος, της μεταφυσικής και των ψυχικών ερευνών. Δύο μορφές που έζησαν τον περασμένο αιώνα και που συνδέονται η καθεμία χωριστά, αλλά και μαζί, μεταξύ άλλων, και με το νησί της Σαλαμίνας, έχοντας γράψει τη δική τους πνευματική εποποιία…
Ο Άγγελος Σικελιανός, ήρθε και εγκαταστάθηκε στο γνωστό σπίτι της Φανερωμένης, ως ποιητής, οραματιστής, εσωτεριστής, μύστης της απολλώνειας και της διονυσιακής δαδουχίας. Ο Άγγελος Τανάγρας, πάλι, διετέλεσε αρχίατρος του Πολεμικού Ναυτικού και με την ιδιότητά του αυτή, υπηρέτησε στο Λοιμοκαθαρτήριο και στο ψυχιατρείο που λειτουργούσε στο νησάκι του Αγίου Γεωργίου, την επονομαζόμενη Μεγάλη Φαρμακούσα, εκεί όπου είχε την ευκαιρία να διεξάγει και πολλά ψυχικά πειράματα, καθ΄ ότι τελούσε Πρόεδρος της Εταιρείας Ψυχικών Ερευνών, εκδίδοντας και το περιοδικό «Ψυχικαί Έρευναι».
Τηλεπάθεια, τηλεκίνηση, ενόραση, οραματισμός και πρόρρηση, ψυχομετρία και τόσα άλλα φαινόμενα ψυχικά όπως η τηλεπάθεια, επανήλθαν στο προσκήνιο μέσα από την πειραματική τους εφαρμογή και την εκπαίδευση ψυχικά προικισμένων ατόμων, όπως κάποια διάμεσα, αλλά και επιβεβαίωση πρακτική της μετενσαρκώσεως μέσα από την διαδικασία της ψυχομετρίας.
Σικελιανός και Τανάγρας, έχουν ένα κοινό γνώρισμα, μία κοινή συνισταμένη: Και οι δύο ασχολούνταν με τον Μυστικισμό, ο Σικελιανός περισσότερο στην μυστηριακή του εκδοχή, ο Τανάγρας στην παραψυχολογική και την περισσότερο επιστημονική έκφανσή του. Εκείνο όμως το γνώρισμα που συγκλίνει την προσπάθειά τους, είναι η ενασχόληση αμφοτέρων με το Δελφικό Ιδεώδες…
Ο Τανάγρας οραματίστηκε την αναβίωση του δελφικού χρηστηρίου, επιστρατεύοντας την ενορατική ικανότητα των ενδιαμέσων που είχε εκπαιδεύσει και αναδείξει η εταιρεία του. Πρόθεσή του ήταν να οργανώσει μία παρουσίαση των ικανοτήτων τους, φορώντας χλαμύδες και καθήμενες επί τρίποδα, όπως οι αρχαίες Πυθίες, στον χώρο του δελφικού μαντείου, μία επίδειξη η οποία θα προσήλκυε το διεθνές ενδιαφέρον. Τελικά, το ελλαδικό κράτος, μέσω του Υπουργείου Παιδείας, του αποστέρησε αυτή τη δυνατότητα, χάνοντας η Ελλάδα της δεκαετίας του 1930 την μοναδική ευκαιρία να επανέλθει με έναν ξεχωριστό τρόπο στο παγκόσμιο προσκήνιο, αναβιώνοντας το ένδοξο παρελθόν…
Την ίδια περίπου χρονική περίοδο, ο Άγγελος Σικελιανός, θιασώτης κι αυτός του δελφικού ιδεώδους, ιδεώδες που συμπυκνώνεται στο τρίπτυχο του Μεγάλου, του Ωραίου, του Αληθινού, που εκφράζεται την Καλοκαγαθία και την ανθρωπιστική διάσταση, επιστράτευσε την καθαρτική και αναγεννητική δύναμη της τέχνης και της λογοτεχνίας, προχωρώντας στην αναβίωση των Δελφικών Εορτών το 1927 και το 1930. Δρώμενα πολυσχιδή, που περιελάμβαναν από τραγωδίες, μέχρι οπλιτικούς αγώνες, από μουσικά τελέσματα μέχρι λογοτεχνικές απαγγελίες, αναπλάθοντας την παράδοση της δωρικής ορθοδοξίας, όπως είχε μετουσιωθεί στην δελφική παράδοση…
Τραγική ειρωνεία, η μεγαλειώδους εμπνεύσεως αυτή προσπάθεια του Άγγελου Σικελιανού και της Εύας Πάλμερ, προσπάθεια που συνάντησε διεθνή απήχηση, έτυχε ιδίας αντιμετωπίσεως από το ελλαδικό κράτος με εκείνη του Άγγελου Τανάγρα: Το ελλαδικό κράτος, όχι μόνο δεν συνέδραμε το έργο του Σικελιανού, τουναντίον το 1934 ανέθεσε σε μία πολυμελή επιτροπή την ευθύνη διοργανώσεως των Δελφικών Εορτών, αφαιρώντας ουσιαστικά από τον Σικελιανό την ευθύνη πραγματοποιήσεώς τους. Η επιτροπή παρήγαγε μηδενικό έργο, αφού δελφικά δρώμενα ουδέποτε πλέον έλαβαν χώρα…
Σικελιανός και Τανάγρας συναντήθηκαν στο σπίτι της Φανερωμένης, όταν ο πρώτος διοργάνωνε πνευματικές συγκεντρώσεις. Ο Σικελιανός είχε ιδρύσει μία μυστική εταιρεία, την καλούμενη «Δελφική Ένωση», έμβλημα της οποίας ήταν το αρχαϊκό Ε, ευρισκόμενο εντός ισοπλεύρου τριγώνου που υποδηλώνει το τρισυπόστατο της υπάρξεως (ψυχή, πνεύμα, σώμα), εγγεγραμμένο εντός κύκλου που συμβολίζει το σύμπαν και την ενότητα των πάντων. Το μυστηριακό αυτό σύμβολο, ήταν το έμβλημα της εταιρείας του, δια της οποίας απέβλεπε στην αφύπνιση της αρχαίας ψυχής και στην αναζωπύρωση της μυστηριακής κληρονομιάς των Ελλήνων. Αποσκοπούσε στο ξαναζωντάνεμα μίας αρχέγονης παραδόσεως που είχε υποστεί αλλοιώσεις, διωγμούς, είχε λησμονηθεί αλλά ως υπόγειο ποτάμι πάντοτε κυλούσε αθόρυβα και αδιόρατα, διαιωνίζοντας την κληρονομιά που απορρέει από τα φυλετικά αρχέτυπα των Ελλήνων…
Λαμπαδηφόροι αυτής της προσπάθειας που τελικά δεν ευοδώθηκε, εκτός από τον Τανάγρα, ήταν ο Παλαμάς, ο Πολέμης, ο Νιρβάνας και πολλοί άλλοι λογοτέχνες, λόγιοι και πνευματικοί άνθρωποι του καιρού του… Ο πυρήνας αυτής της προσπάθειας, εντοπίζεται στην Μυστική Εταιρεία της δεκαετίας του 1880, οι απαρχές της όμως βρίσκονται στην ίδια την Φιλική Εταιρεία και στην μυητική κληρονομιά που μεταλαμπάδευσαν οι ιερείς των Ελευσινίων…
Διόλου τυχαία, Τανάγρας και Σικελιανός ήταν αμφότεροι αρχαιολάτρες. Ο Σικελιανός, επέλεξε την Φανερωμένη για κατοικία του, αφ΄ ενός γιατί ήταν ενεργειακός χώρος, αφ΄ ετέρου γιατί πλησίον της οικίας του, ευρίσκονταν τα ερείπια του ναού της Σκιράδος Αθηνάς…

Κινητήρια ιδέα του Σικελιανού, έχοντας επηρεαστεί από το μεγαλείο της αρχαιοπρεπούς πνευματικής ατμόσφαιρας, ήταν η σύσταση μίας σύγχρονης Αμφικτυονίας, κατά τα πρότυπα του αρχαίου θεσμού, ώστε να πρυτανεύσει η γαλήνη και να κυριαρχήσουν οι πνευματικές αξίες ανά την οικουμένη… Ο Σικελιανός, ανεβάζοντας επί σκηνής στο αρχαίο θέατρο των Δελφών, τις τραγωδίες του Αισχύλου «Προμηθέας Δεσμώτης» και «Ικέτιδες», διαδοχικά στις 2 δελφικές εορτές που διοργάνωσε, ήταν ο πρώτος που καθιέρωσε την απόδοση αρχαίων τραγωδιών εντός αρχαίων θεάτρων.
Αφ΄ ότου χώρισε με την Εύα Πάλμερ, ο Άγγελος Σικελιανός, επικέντρωσε το ενδιαφέρον του στα Ελευσίνια Μυστήρια, στις ιερατικές εκείνες θεσμοθεσίες που αναφέρονταν στην Δήμητρα και στην Κόρη, αλληγορώντας τα μυστήρια του θανάτου και της ζωής, της σποράς και της ανθίσεως, της δημιουργίας. Τότε ήταν που ο αρχαιολάτρης Σικελιανός, έδωσε 4 διαλέξεις σε επιλεγμένα σημεία κατά μήκος της αρχαίας ιεράς οδού, αλλά και στον ναό της Δήμητρας στην Ελευσίνα. Για τον Σικελιανό η Ελευσίνα αποτελούσε ένα σύμβολο προαιώνιο ενάντια στον πνευματικό σκοταδισμό και στον αυταρχικό δογματισμό που απειλούσαν με θανάσιμο εναγκαλισμό την ανθρωπότητα. Παράλληλα, η Ελευσίνα και οι μυστηριακοί θεσμοί με τους οποίους συνδεόταν, αποτελούσαν μία ευκαιρία επανόδου στην Μητέρα Φύση και στην Γη…
Ο Άγγελος και η Άννα έφθασαν στην Ελευσίνα, διασχίζοντας την Ιερά Οδό, ενώ ο ήλιος έδυε, οδηγούμενοι στο εκκλησάκι της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας, που βρισκόταν στον λόφο όπου άλλοτε υπήρχε το μυκηναϊκό ανάκτορο. Ο ιερέας, υπέδειξε στο ζευγάρι έναν βωμό αρχαίο, υποστηρίζοντας ότι επρόκειτο για την περίφημη αγέλαστη πέτρα. Τότε, ο Άγγελος και η Άννα, με αναμμένες λαμπάδες, ζήτησαν να τελεστεί το μυστήριο της γαμήλιας τελετής, εκεί ακριβώς, στο ύπαιθρο, σε ένα επιβλητικό σκηνικό υπό το φως του φεγγαριού και την αόρατη παρουσία των αρχαίων μυστών…
Τον Χειμώνα του 1935, ο Σικελιανός έδωσε τέσσερις διαλέξεις στον ανοικτό χώρο του τελεστηρίου της Ελευσίνας, αναδεικνύοντας τον ιερό αυτό τόπο, 2500 χιλιάδες χρόνια μετά τον Αισχύλο, σε εστία πνευματικού φωτός και ψυχικής ανατάσεως…
Αξίζει να ενδιατρίψει κανείς στην ποίηση του αρχαιολάτρη Σικελιανού, και θα αντιληφθεί αμέσως ότι το λογοτεχνικό απαύγασμα του ποιητή, συνδέει τον αναζητητή με τις αρχέγονες δυνάμεις του σύμπαντος και της φύσεως, όπως αυτές εκφράζονται μέσα από την αρχαία μυστηριακή κληρονομιά και τις πατρώες θρησκευτικές παραδόσεις των προγόνων μας, με επίκεντρο και σημείο αναφοράς την αθάνατη Ελληνική Παράδοση… Επιστρατεύοντας την λυρική του διάθεση, ο ποιητής καταφέρνει να εκφράσει μία μυστηριακή γαλήνη, να επιφέρει μία ψυχική αταραξία και μέσα από μία συναισθηματική κορύφωση αναδύεται η λατρεία του για την αγνή φύση, την Ελλάδα και την δελφική ιδέα, συνεπαίρνοντας τον αναγνώστη… Γι΄ αυτό και μόνο τον λόγο, η ποίηση του Σικελιανού, ανήκει σε ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο της ελληνικής λογοτεχνίας, θεωρώντας παράλληλα την απομάκρυνση από τις ζείδωρες πηγές της παμμήτειρας θεάς φύσεως, την βασική αιτία της προκλήσεως των δεινών στην σύγχρονη ανθρωπότητα…
Η μυστικιστική έξαρση, πραγματώνεται στον «Διθύραμβο του Ρόδου», τραγωδία που ανέβασε επί σκηνής ο Σικελιανός, στην Αθήνα. Ο μύστης Ορφέας, αποχαιρετά τους συμπολεμιστές του, προκειμένου να ανέβει στο όρος Παγγαίο και να αποθέσει το ρόδο στον βωμό του Θεού Απόλλωνα. Πεποίθηση του Σικελιανού, είναι πώς όπως ο Ορφέας μάγεψε και ομονίασε τα ζώα με την επτάχορδη λύρα του, αντίστοιχα εκείνος θα μπορούσε να ενώσει την ανθρωπότητα με το ρόδο, προωθώντας το ιδεολογικό και μυστικιστικό του μήνυμα. Τί είναι και τι συμβολίζει όμως το ρόδο;
Το Ρόδο αναδύεται, ανοίγει τα φύλλα του και διαχέει το εύοσμο άρωμά του στην πλάση. Γι΄ αυτό και ο ρόδακας απετέλεσε βασικό μυστηριακό σύμβολο στα Ελευσίνια Μυστήρια, όπως προγενέστερα άλλωστε υπήρξε εμβληματικό σύμβολο των Ορφικών και των Πυθαγορείων μυστών με την ίδια ακριβώς, ηλιακή, σημασία... 
Διόλου τυχαία ο μυημένος Ουμπέρτο Έκο, έγραψε ολόκληρο μυθιστόρημα που το ονόμασε "Το ΄Ονομα του Ρόδου", έμφορτο νοημάτων και μυσταγωγικών αληθειών, ο μουσουργός Ριχάρδος Στράους συνέθεσε το μελλόδραμα "Ο Ιππότης των Ρόδων", ενώ ο Απουλήϊος στις "Μεταμορφώσεις" του, θέλει το μεταμορφωτικό/μεταστοιχειωτικό έργο να συντελείται, όταν ο όνος μασήσει μερικά τριαντάφυλλα..,
Ο συμβολισμός του Εκατόφυλλου Ρόδου ο οποίος παρουσιάζεται από τον Δαδούχο μύστη Ορφέα, αποτελεί την απεικόνιση της τέλειας συνθέσεως. Η διάταξη των φύλλων του Ρόδου, συμβολίζει τα σκαλοπάτια της αναβάσεως του αναζητητή, προς την κατεύθυνση της ευρέσεως του φωτός. Για την αναγέννηση του Εαυτού του υπό το μυσταγωγικό φως των Ελληνικών Παραδόσεων, αναδύεται από τα κατώτερα στρώματα της ύλης, όπως το κλήμα, ο Διόνυσος ο Ζαγρεύς, ο οποίος σταδιακά καθίσταται Ελευθερέας, ο αγνός ελευθερωτής των ψυχών. Και όπως το κρασί μεθά και ανυψώνει την ανθρώπινη ψυχή από τα υλικά δεσμά σε υψηλότερα δώματα, έτσι και η Περσεφόνη και η Δήμητρα με το Στάχυ, διδάσκουν την καλλιέργεια της γης, για την συντήρηση του ανθρώπινου είδους, την εξημέρωσή του και την αποβολή των ωμοφαγικών σαρκοφαγικών συνηθειών που βαραίνουν την ψυχή, το σώμα και συσκοτίζουν το πνεύμα... Καθόλου τυχαία, το προϊόν του στάχεως, ο σίτος/άρτος, καθώς και ο οίνος, ο χυμός της σταφυλής, αποτελούν τα συμβολικά στοιχεία που αντικαθιστούν/αλληγορούν στην Μετάληψη κατά το μυστήριο της θείας κοινωνίας, τη σάρκα και το αίμα, υποδηλώνοντας τη μετάβαση απο την ωμοφαγική μετάληψη στην ειρηνική-συμβολική. Γι΄ αυτό και το Στάχυ αποτελούσε ένα από τα δεικνύμενα, η επίδειξη του οποίου από τον Ιεροφάντη, σήμαινε και την ολοκλήρωση της μυητικής διαδικασίας για την εμπέδωση του σταδίου της Εποπτείας...
Στάχυ-Κλήμα-Ρόδο, τα τρία υποστατικά σύμβολα του Ορφισμού, τρία σημαίνοντα σύμβολα εκ του φυσικού βασιλείου προερχόμενα, τα οποία οροσημαίνουν την μυστηριακή πορεία του αναζητητή, στον χώρο και στον χρόνο... 
Τόσο τον Τανάγρα, όσο και τον Σικελιανό, τους σταμάτησαν τεκτονικοί κύκλοι, οι οποίοι ελέγχονταν από το ιουδαιοπαυλικιανικό στοιχείο και δεν επιθυμούσαν την αφύπνιση της αρχαίας ψυχής, που ζει μέσα μας, αθέλητα κρυμμένη, όπως εύστοχα επισημαίνει και ο Κωστής Παλαμάς, έργο ζωής για το οποίο μοχθούσαν πνευματικά τόσο ο Τανάγρας, όσο και ο Σικελιανός…

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ