Η ΜΥΘΙΚΗ ΑΓΡΑ ΚΑΙ Ο ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΚΟΣ ΑΡΔΗΤΤΟΣ...

Άγρα ή Μετς: Μία από τις πιο σημαντικές περιοχές της αρχαίας Αθήνας, όπου μέσα σε λίγες εκατοντάδες τετραγωνικά μέτρα, περιέκλειε ιδιαίτερα σημαντικά ιερά, ενώ ταυτόχρονα αποτελούσε ένα τοπίο εκπάγλου κάλλους και φυσικής απόλαυσης λόγω του έντονου πρασίνου αλλά και των νερών που έρεαν από τον ποταμό Ιλισό. Μέσα από το πέρασμα των αιώνων ο Αρδηττός παραμένει ένα από τα λίγα σημεία της Αθήνας που διατηρούν σχετικά αναλλοίωτη τη φυσιογνωμία τους.

Η περιοχή της Άγρας κατά την αρχαιότητα εκτεινόταν από την οδό Αναπαύσεως μέχρι το Στάδιο. Στην κατάφυτη έκταση υπήρχε το ιερό της Αγροτέρας Αρτέμιδος (Άγρα=κυνήγι). Πλάκες της ζωοφόρου του ναού βρίσκονται σήμερα στο Μουσείο του Βερολίνου. Εκεί ήταν η πηγή της Καλλιρόης, ο ναός της Δήμητρος και της Περσεφόνης όπου τελούνταν τα Μικρά Μυστήρια της Δήμητρας («Τα εν Αγραις»), τα οποία συνιστούσαν προπαρασκευή για τα Μείζονα Ελευσίνια Μυστήρια. Η Άγρα καταλάμβανε τον αριστερό λόφο του Σταδίου.

Η περιοχή περιελάμβανε λοφώδες χωρίο και την γύρω περιοχή που βρίσκονταν πάνω από τον Ιλισό. Στην Άγρα βρίσκονταν το μνημείο του Φειδιππίδη, όπου έπεσε νεκρός τρέχοντας να αναγγείλει το «Νενικήκαμεν». Το μνημείο φτιάχτηκε από τον Ηρώδη Αττικό με πεντελικό μάρμαρο στη κορυφή του λόφου γράφοντας επάνω: «ΕΡΩΙ ΤΩ ΜΑΡΑΘΩΝΙΩ».

Δίπλα στην Άγρα εκτείνεται ο Αρδηττός, το δεύτερο μεγαλύτερο ύψωμα μετά της Ακρόπολη (133 μέτρα). Το όνομά του προέρχεται από τον μυθολογικό ήρωα Αρδήτη, που με το κήρυγμά του κατόρθωνε να διαλύει τις διχόνοιες των Αθηναίων. Παλαιότερα ονομάζονταν και Ελικών. Από τα πολλά ιερά που διέθετε ήταν της Τύχης, του Πανός, της Εκάτης, ο μεγάλος ναός της Ήρας, της Ουράνιας Αφροδίτης, των Μουσών και ο ναός του Ιλισσού. Ο Δ. Καμπούρογλου βεβαίωνε ότι στο Ιερό του Πανός, που λειτουργούσε εντός σπηλαιώδους ανοίγματος, διακρίνονταν κατά το ηλιοβασίλεμα η μορφή του Θεού με τη μουσική σύριγγα του στα χείλη.

Στον Αρδηττό συνερχόταν η Ηλιαία, το δικαστήριο των Αθηναίων, το οποίο αποφαινόταν επί δολοφονικών εγκλημάτων. Στις πλαγιές του λόφου οι 6000  ένορκοι έδιναν δια βοής τον όρκο τους και ύστερα γιόρταζαν τα Μικρά Ελευσίνια Μυστήρια πλάι στο Ιλισό. 

Διάχυτη είναι η παράδοση ότι στον τόπο αυτό είχε φονευθεί ο βασιλιάς Κόδρος, θυσιαζόμενος προς εκπλήρωση προφητείας υπέρ της πόλεως των Αθηνών. Ο Ιλισός διέρχεται έμπροσθεν του Αρδηττού όπου κατά την αρχαιότητα τελούνταν τα Μικρά Ελευσίνια μυστήρια. Παρ' όλα αυτά ο λόφος δεν συνδέεται με τις υπόγειες σήραγγες του Ιλισού. Στον Αρδηττό λειτουργούσε ένα βασιλικό καταφύγιο με στοές και υπόγειους θαλάμους, οι οποίες κατασκευάστηκαν επί Μεταξά, σχεδόν την ίδια περίοδο με εκείνες του Ιλισού. Το βασιλικό καταφύγιο αποτέλεσε την αποθήκη πυρομαχικών των Γερμανών κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Διαθέτει δύο εισόδους, η μία εκ των οποίων προϋπήρχε ως ιερή σπηλιά των Νυμφών και η διάνοιξή της ξεκίνησε το 1937.

Στην περιοχή αυτή έζησε ο μυθικός ήρωας Φύταλος, που φιλοξένησε την Θεά Δήμητρα όταν αναζητούσε αγωνιωδώς την Περσεφόνη, στον τόπο αυτό, υπήρχε ο τάφος του μυθικού ήρωα Παγκράτη, όπως και του Ηρώδη του Αττικού. 

Σήμερα ο λόφος της Άγρας έχει οικοδομηθεί κατά το μεγαλύτερο μέρος του. Το Ιερό της Αγροτέρας βρίσκεται μετά από πολλά χρόνια σε φάση ανασκαφικής έρευνας, αφού μέχρι τώρα δεν απαλλοτριώνονταν τα οικόπεδα του χώρου του!

Στην αρχαιότητα, ο λόφος χρησιμοποιούνταν για την τέλεση μέρους της τελετής των Παναθηναίων προς τιμήν της θεάς Αθηνάς. Στον χώρο αυτό επίσης διεξαγόταν η τελετουργική κάθαρση των μυστών, χάρη στα νερά του Ιλισού. Στην παραϊλίσια ζώνη, έλαβε χώρα ο ιστορικός διάλογος "Φαίδρος" ή περί ψυχής, του Σωκράτη με τον ομώνυμο μαθητή, κάτω από τα σκιερά πλατάνια...

Πλησίον αυτών και πέριξ του ναού της Αγ. Φωτεινής, βρισκόταν η εννάκρουνος πηγή της Καλλιρόης, απ΄ όπου έπαιρναν νερό οι Αθηναίες για την τέλεση καθαρμών πριν τον γάμο... 

Παραπλεύρως, εκτείνεται μεγαλοπρεπώς ο ναός του Ολυμπίου Διός, όπου πλησίον του ευρίσκεται ο τάφος του μυθικού γενάρχη των Ελλήνων, του Δευκαλίωνος, όπως επιμαρτυρεί ο Παυσανίας, ενώ στο τέμενος της Γαίας, υπήρχε χάσμα από το οποίο διέφυγαν τα νερά μετά τον ιστορικό κατακλυσμό...

Στην κορυφή του λόφου αυτού, ο νεοπυθαγόρειος φιλόσοφος και μύστης Σπυρίδων Νάγος, περιγράφει την συνάντησή του με μία νύμφη και τα όσα του εκμυστηρεύθηκε για την ψυχική και πνευματική αναγέννηση του ατόμου στο βασίλειο των ανωτέρων κόσμων... 

Η περιοχή του Ιλισού και ο Αρδηττός, συνιστούν ένα ακόμη ενεργειακό τοπίο της Αττικής γης, μία μυσταγωγική τοποθεσία, την οποία οι αληθινοί αναζητητές του Φωτός, οφείλουν να επισκεφθούν και βαθύτερα να γνωρίσουν...

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ