ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ: ΕΝΑ ΛΙΚΝΟ ΤΗΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗΣ...

Μουσείο κατά κυριολεξίαν είναι το τέμενος των Μουσών, ένας ιερός τόπος αφιερωμένος στην λατρεία των Μουσών, των προστάτιδων των γραμμάτων, των τεχνών, της μουσικής, της φιλοσοφίας, της ζωγραφικής, της ποίησης και όχι μόνον. Με τη σύγχρονή του έννοια ο όρος Μουσείο ανταποκρίνεται στο ίδρυμα εκείνο το οποίο έχει ως στόχο του την συγκέντρωση, διάσωση, συντήρηση, ανάδειξη και προβολή των στοιχείων εκείνων που συνθέτουν την υλική αλλά και την άϋλη πολιτιστική κληρονομιά. Επιδίδεται στην μελέτη τους, στην παρουσίασή τους και στην προαγωγή του πολιτισμού μέσα από την προβολή των εκθεμάτων που στεγάζει στις αίθουσές του.  
Το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο των Αθηνών, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα, αν και όχι από τα περισσότερο προβεβλημένα, μουσεία της χώρας μας, ένα πολιτιστικό στολίδι και μία κιβωτός και παρακαταθήκη γνώσεων στο κέντρο της πρωτεύουσας. Η βαρύνουσα σημασία του έγκειται στο γεγονός ότι παρουσιάζει εκθέματα που αφορούν στην πρωτοβυζαντινή, στην μεσοβυζαντινή και υστεροβυζαντινή περίοδο, μία εποχή που εκτείνεται σε χρονικό εύρος πολλών αιώνων, υπερβαίνοντας κατά πολύ τη χιλιετηρίδα. Μία εποχή που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε "μεταβατική" για τον πολιτισμική και οργανωτική εξέλιξη του Ελληνισμού, πολυκύμαντη και με πολλές μεταπτώσεις, η οποία επί αιώνες υπήρξε παρεξηγημένη και υποτιμημένη. Κι όμως μέσα σε αυτή την μακραίωνη περίοδο, μέσα από καθοριστικές διεργασίες, διαμορφώθηκε η νεώτερη ταυτότητα του Ελληνισμού, άλλοτε δημιουργικά και άλλοτε επώδυνα...

Επισκεπτόμενοι τις αίθουσές του και αντικρύζοντας τα εκθέματά του, ο φιλέρευνος επισκέπτης αντιλαμβάνεται, σε κάποιο βαθμό, τις έντονες επιρροές της κλασικής και ελληνιστικής αρχαιότητας, ιδίως κατά τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, έως και τον 5ο-6ο αιώνα μ.Χ., κατανοεί τη μεγάλη δοκιμασία που διήλθε το Βυζάντιο μέσα από την εικονομαχία και τέλος έρχεται σε επαφή με την περίοδο ακμής του 9ου αιώνα, εποχή των Μακεδόνων αυτοκρατόρων, των Κομνηνών, όπου συντελείται η αναβίωση της ελληνικής τέχνης και παραδόσεως, και την έσχατη αναλαμπή που συνιστούσε και την πιο δημιουργική περίοδο επιστροφής στα ελληνικά νάμματα, αυτή της Παλαιολόγειας Αναγεννήσεως, αποτελώντας και το κύκνειο άσμα του Βυζαντίου... Αυτή την μακραίωνη διαδρομή, με τις όποιες καλλιτεχνικές, ιδεολογικές και τεχνοτροπικές ροπές την χαρακτηρίζουν, ο επισκέπτης την παρακολουθεί ερχόμενος αντιμέτωπος με τα πολυάριθμα εκθέματα που παρουσιάζονται στις προθήκες του Μουσείου, αλλά και στους τοίχους του, μέσα από τις τοιχογραφίες, τις φορητές εικόνες και όχι μόνον... 

Εμπνεόμενοι από τα εκθέματα και τα μηνύματα που εκπέμπουν στον επισκέπτη, δημιουργήσαμε ένα σύντομο "οδοιπορικό" στο Βυζαντινό Μουσείο, προτρέποντας τον αποδέκτη του να το επισκεφθεί, προκειμένου να βιώσει κι εκείνος ζωντανά, τη "μαγεία" μίας άλλης εποχής, μίας εποχής κρίσιμης όσο και καθοριστικής για την περαιτέρω επιβίωση και εξέλιξη του Ελληνισμού... 

Να επισημανθεί ότι ήδη το σύντομο αυτό οδοιπορικό απέσπασε θετικά σχόλια από μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητος που το παρακολούθησαν, συνιστώντας και μία επιδοκιμασία για αυτή μας την προσπάθεια. Από την παρακολούθησή του προκύπτει κατά τρόπο συνοπτικό και λιτό πλην μεστό, ότι η Ελληνικότητα, σε πείσμα των δοκιμασιών όλους αυτούς τους αιώνες, δεν χάθηκε, δεν εξαλείφθηκε, αλλά διατηρήθηκε ως σπινθήρας και μεταλαμπαδεύθηκε στις επερχόμενες γενεές. Εάν δεν είχε συντελεσθεί η άοκνη και επίπονη πνευματική και καλλιτεχνική αυτή διεργασία κατά την περίοδο του Μεσαιωνικού Ελληνισμού, δεν θα είχε κυοφορηθεί ούτε η Αναγέννηση στην Ευρώπη, ούτε θα είχε αναδυθεί το φαινόμενο του Νεοκλασικισμού... 

Εν κατακλείδι, μπορεί το Βυζάντιο να μην είχε την αίγλη και την επιβλητικότητα που διέθετε η Κλασική Αρχαιότητα, όμως μέσα από αυτή την αυτοκρατορία και αυτή την μακραίωνη περίοδο, διασώθηκε η Ελληνικότητα, παρά τις αντίξοες συνθήκες και ανέβλυσε και πάλι ζωογόνα εξανθρωπίζοντας και εκπολιτίζοντας την οικουμένη...

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ