ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η΄ΣΤΡΑΒΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΓΥΑΛΟΣ, Η΄ ΣΤΡΑΒΑ ΑΡΜΕΝΙΖΕΤΕ ΚΥΡΙΟΙ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ...

Το Υπουργείο Πολιτισμού απαντώντας στην ερώτηση που κατέθεσε η τομεάρχης Πολιτισμού του Σύριζα και βουλευτής Κ. Μάλαμα και συνυπογράφουν 13 ακόμη βουλευτές του ιδίου κόμματος (Απάντηση στη με αριθμό πρωτοκόλλου 6141/320/30.7.2024 Ερώτηση και Αίτηση Κατάθεσης Εγγράφων με θέμα: «Υπάρχει σχέδιο προστασίας κι ανάδειξης των τειχών της αρχαίας Σαλαμίνας στην περιοχή Αμπελάκια Σαλαμίνας;»), ακολούθησε παρελκυστική τακτική. 

1. Κι αυτό, γιατί στην ερώτηση η οποία αφορούσε στην κατάσταση που επικρατεί και τις προοπτικές που υπάρχουν όσον αφορά την ανάδειξη και προστασία της μνημειακής κληρονομιάς των αρχαίων τειχών στα Αμπελάκια Σαλαμίνας, παρείχε κατάλογο ευρημάτων από τις υποθαλάσσιες έρευνες στον όρμο Αμπελακίων, αλλά δεν έδωσε κανέναν κατάλογο ευρημάτων από το σημείο ανασκαφής των αρχαίων τειχών (ζώνη που απεικονίζεται με μωβ χρώμα στο τοπογραφικό διάγραμμα το οποίο συνόδευε την απάντηση). Δεν υπάρχουν από εκείνη την ανασκαφική έρευνα ευρήματα, η οποία δεν μας αναφέρει χρονολογικά πότε διεξήχθη, δεν έχουν καταγραφεί ή δεν θέλει να τα δημοσιοποιήσει για κάποιο λόγο; Ποιά είναι αυτά τα ευρήματα, που ευρίσκονται, τι έχουν απογίνει και γιατί δεν παρουσιάζονται; Εάν αποτελούν μέρος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, αυτής που ανήκει στον Ελληνικό Λαό, το Υπουργείο Πολιτισμού οφείλει να μας απαντήσει, γιατί δικαιούμαστε να γνωρίζουμε...

2. Από τις φωτογραφίες που παρατίθενται στην διδακτορική διατριβή του αρχαιολόγου Γιάννη Χαιρετάκη με τίτλο "Οικιστική Οργάνωση και χωροταξία της Σαλαμίνας 6ος αιώνας-1ος αιώνας π.Χ", φωτογραφίες απεικόνισης τμήματος των αρχαίων τειχών της πόλης των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων της Σαλαμίνας που περικλείονται στο οικοδομικό τετράγωνο Βενιζέλου, Νηρέως, Ακτής Θεμιστοκλέους και Εισοδίων Θεοτόκου, (τη ζώνη εκείνη της γραμμής αιγιαλού που αποτυπώνεται στο διάγραμμα που απέστειλε το ΥΠ.ΠΟ και η οποία διεκδικείται από ιδιώτες), προκύπτει η έκταση της μορφολογικής αλλοίωσης που έχει επέλθει στον χώρο με παράνομες επιχωματώσεις, συμβάν το οποίο ομολογεί και το ίδιο το ΥΠ.ΠΟ σε έγγραφο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων, ανέγερση σύγχρονων κατασκευών επί αρχαίων ακινήτων μνημείων

Παράνομες επιχωματώσεις στον χώρο των αρχαίων τειχών, διαπιστώνει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων, κατόπιν αυτοψίας που διενήργησε ως αποτέλεσμα επίμονων οχλήσεών μας με το υπ΄αριθμ. πρωτοκόλλου 446136 από 4/10/23 έγγραφό της. Μέχρι τότε, όπως προκύπτει από την αρχική απάντηση της ανωτέρω Εφορείας με το υπ΄ αριθμ. πρωτ. 348175 (29/8/23) έγγραφό της, δεν γίνεται λόγος περί παρανόμων επιχωματώσεων...

μετατροπή του χώρου των τειχών σε σκουπιδότοπο και ζούγκλα λόγω άναρχης βλάστησης αλλά και "εξαφάνιση" τμήματος των τειχών. Ενδεικτικά θα αναφερθεί ότι τα τμήματα των τειχών που φαίνονται στις παρατιθέμενες φωτ. σήμερα, δεν είναι ορατά, άγνωστο αν έχουν καταστραφεί, λεηλατηθεί τα δομικά υλικά τους ή καταχωθεί...

Οι φωτογραφίες τμήματος των ανευρεθέντων από τις ανασκαφές προηγουμένων δεκαετιών αρχαίου τείχους στην επίμαχη περιοχή, όπως προκύπτουν από την διδακτορική διατριβή του αρχαιολόγου Γ. Χαιρετάκη, είναι ενδεικτικές αλλά και αποκαλυπτικές για να καταδείξουν την έκταση και τον βαθμό της μορφολογικής αλλοιώσεως που έχει επέλθει στην περιοχή...

Η κατάσταση σε ένα τμήμα του χώρου των αρχαίων τειχών, θυμίζει έντονα ζούγκλα και... σκουπιδότοπο...

2. Από την παρατιθέμενη φωτ. προερχόμενη από το πίσω μέρος της οικοδομής στο ΟΤ 90 το οποίο αναφέρεται στο απαντητικό έγγραφο του ΥΠ.ΠΟ, προκύπτει ότι η κατασκευή "εφάπτεται" των αρχαιοτήτων, για να μην πούμε ότι έχει επικαθήσει επί αυτών. Που είναι η ζώνη προστασίας που θα πρέπει να υπάρχει μεταξύ σύγχρονων κατασκευών και μνημείων και το οποίο ορίζει ο αρχαιολογικός νόμος;

3. Ορισμένες σύγχρονες κατασκευές που έχουν ανεγερθεί στον χώρο και οι ιδιοκτήτες των οποίων διεκδικούν δικαστικά την κυριότητα της ιδιοκτησίας αυτής της ζώνης αιγιαλού, έχουν ανεγερθεί επί των αρχαίων τειχών, όπως εμφαίνεται στην παρατιθέμενη φωτ. Αυτό αντίκειται στον αρχαιολογικό νόμο και στις διατάξεις του συντάγματος περί προστασίας ακίνητων μνημείων, συνιστά προσβολή μνημείου.

Τι ενέργειες προτίθεστε να κάνετε για την ΑΡΣΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗΣ ΜΝΗΜΕΙΟΥ και την αποκατάστασή τους αλλά και την αποτροπή περαιτέρω φθορών, υποβάθμισης και προκειμένου ο χώρος να γίνεται επισκέψιμος; Να επισημανθεί ότι ανεξάρτητα από το ιδιοκτησιακό καθεστώς που επικρατεί στον χώρο των αρχαίων τειχών, η ανέγερση σύγχρονων κατασκευών επί ακινήτων μνημείων σε κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο, αποτελεί ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΠΡΑΞΗ που διώκεται σύμφωνα με το άρθρο 24 του Συντάγματος περί προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς (προβλέποντας και την ΑΡΣΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ) αλλά και κατά το άρθρο 56 του αρχαιολογικού νόμου 4858/21 για να αναφέρουμε ενδεικτικά κάποιες νομοθετικές δικλείδες που λειτουργούν δεσμευτικά για το ΥΠ.ΠΟ. Συνεπώς, η μη αποκατάσταση των Μνημείων, διερωτώμεθα, μήπως επισύρει για κάποιους το αδίκημα της Παραβάσεως Καθήκοντος;

Παρεπιπτόντως, αυτές τις... "ομορφιές" που έχουν συντελεσθεί στον χώρο των αρχαίων τειχών της πόλεως των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων της Σαλαμίνος, (ανέγερση σύγχρονων κατασκευών επί αρχαίων μνημείων, ρύπανση του χώρου, παράνομες επιχωματώσεις-απόπειρα "αφανισμού" των αρχαίων τειχών κ.α.) που περιβάλλεται από τις οδούς Βενιζέλου, Νηρέως, Εισοδίων Θεοτόκου, Ακτής Θεμιστοκλέους", ουδείς αρχαιολόγος-υπεύθυνος του χώρου δεν τις διαπίστωσε κατά τον χρόνο διεξαγωγής τους; Είναι ένα ερώτημα που αιωρείται... Η απαράδεκτη κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο χώρος, εικόνα ασυμβίβαστη για κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο, έχει προκαλέσει και την παρέμβαση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, η οποία με πρόσφατο σχετικά έγγραφό της, καλεί τους εμπλεκόμενους φορείς να προβούν σε καθαρισμό και ευπρεπισμό του χώρου, δίχως ωστόσο μέχρι σήμερα νάχουν ανταποκριθεί.

Το ζήτημα προστασίας και αναδείξεως των αρχαίων μνημείων στην επίμαχη περιοχή, αναδείχθηκε από τον περιοδικό τύπο (Περιοδικό "Τρίτο Μάτι") και θα αναδειχθεί περαιτέρω με δημοσιογραφικές αλλά και νομικές ενέργειες που στραφούν κατά παντός υπευθύνου εάν δεν ληφθούν τα ενδεδειγμένα προς την περίσταση μέτρα...

4. Είναι δυνατόν ιδώτες να έχουν καταλάβει κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο ο οποίος μάλιστα συνιστά και γραμμή αιγειαλού, χώρο σχετιζόμενο με το ιστορικό τοπόσημο της θρυλικής ναυμαχίας της Σαλαμίνας, αφού στον όρμο αυτό συγκεντρώθηκε ο ενωμένος ελληνικός στόλος και στα τείχη αυτά βρίσκονταν οι χερσαίες δυνάμεις και ο άμαχος πληθυσμός και παρακολουθούσαν την έκβαση της ναυμαχίας εμψυχώνοντας τους αγωνιστές ναυμάχους και να έχει γίνει βορά αυτός ο έμφορτος ιστορικής και αρχαιολογικής σημασίας τόπος ιδιωτικών συμφερόντων; Είναι σοβαρό και υπεύθυνο μεταξύ των αρχαίων τειχών της πόλεως της Σαλαμίνος των κλασικών χρόνων και του όρμου των Αμπελακίων, να παρεμβάλλονται λαμαρινοειδείς παράγκες σκραπ και έτερες δραστηριότητες μη συνάδουσες προς την ιστορική σημασία και αξία του χώρου; Ενώ θα έπρεπε όλη αυτή η περιοχή να αποτελεί μία ενιαία αρχαιολογική και περιβαλλοντολογική ζώνη και να έχει προ πολλού διαμορφωθεί σε ενιαίο αρχαιολογικό πάρκο, χερσαίο και θαλάσσιο;

5, Τι αρχαιότητες βρίσκονταν κάτω από το ΟΤ 90 που καταχώθηκαν όπως αναφέρετε κύριοι του ΥΠ.ΠΟ. στο απαντητικό έγγραφό σας; Αληθεύει ότι αυτό έγινε επί Γ.Γ. Ζαχόπουλου ενώ είχε προγραμματισθεί από την τότε Έφορο Αρχαιοτήτων Ιφιγένεια Δεκουλάκου να διεξαχθούν στο χώρο ανασκαφικές εργασίες; Καταλήγοντας διαπιστώνουμε ότι το ΥΠ.ΠΟ αποδίδει έμφαση και ερευνά υποθαλάσσια τον όρμο των Αμπελακίων, στο μέτρο που αυτό είναι εφικτό και επιτρεπτό, πέραν της "απαγορευμένης ζώνης" των ναυπηγείων και ανακοινώνει την ύπαρξη ευρημάτων. Αποτελεί παγκόσμιο παράδοξο, την ίδια στιγμή που ερευνά τον όρμο, να μην μεριμνά για τα χερσαία τείχη, που αποτελούν μία ενότητα ενιαίου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος με τα ευρήματα και τα μνημεία της επιθαλάσσιας ζώνης, καθώς βρίσκονται στην ίδια ουσιαστικά γεωγραφική λωρίδα.

΄Οπως προκύπτει από Έκθεση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας (αρ πρωτ. Ε.Α.Δ. 22895/22-05-2024), σε έγγραφό της με θέμα: «Παροχή Στοιχείων για τον Αρχαιολογικό χώρο Σαλαμίνας», η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιά και Νήσων αναφέρει συνοπτικά και μεταξύ άλλων ότι "... ο χώρος είναι γενικά υποβαθμισμένος και για πολλές δεκαετίες απορρίπτονται εκεί μπάζα και απορρίμματα". Δηλ. επιβεβαιώνει και ομολογεί την άθλια κατάσταση που επικρατεί η ίδια η αρμόδια υπηρεσία που είναι επιφορτισμένη με την διατήρηση του χώρου σε αποδεκτά επίπεδα, ωσάν να πρόκειται για... παρατηρητή...

Εν τέλει, οι... τοπικοί "παράγοντες", "δημοσιογράφοι" κλπ του νησιού που ισχυρίζονται ότι ενδιαφέρονται για το μέλλον και τις προοπτικές του νησιού, αυτόκλητοι "διασώστες αρχαιολογικών χώρων" κ.α. τινές πολιτιστικοί φορείς και διεκδικούντες ψήφους και αναγνωρίσεις, θα ευαρεστηθούν να λάβουν θέση για το ζήτημα αυτό, ή δεν τους... "απασχολεί", καθώς έχουν να ασχοληθούν με... σοβαρότερα ζητήματα;

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ