ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΣΙΑ

ΟΤΑΝ ΑΝΑΓΕΙΡΟΝΤΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΕΠΙ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ, ΑΝΕΥ ΑΔΕΙΑΣ, ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΥΘΥΝΕΣ; ΘΑ ΑΝΑΖΗΤΗΘΟΥΝ;

Σε ένα περίεργο "θρίλερ" εξελίσσεται η υπόθεση με τα αρχαία τείχη στα Αμπελάκια Σαλαμίνας, όπου επικρατεί μία περίεργη σιγή... Δημοτικές παρατάξεις, σύμβουλοι, πολιτικοί παράγοντες, υποδύονται ότι δεν έχουν δει, ακούσει, πληροφορηθεί το ο,τιδήποτε, ωσάν και το ζήτημα νάναι ανύπαρκτο... Είναι γνωστή η τακτική όταν κάποιος επιθυμεί να παραμείνει ένα θέμα στην αφάνεια, για τον οποιονδήποτε λόγο, τηρεί γύρω από αυτό μία συνωμοσία σιωπής... Το γιατί άπαντες ποιούν την νήσσαν, θα φανεί στην πορεία με τις αποκαλύψεις που θα υπάρξουν και οι οποίες προδιαγράφεται ότι θα έχουν εκκωφαντικό χαρακτήρα... 

Ήδη τα πρώτα, ασφαλή, συμπεράσματα έχουν εξαχθεί, αλλά ωστόσο θα αναμείνουμε να ολοκληρωθούν οι έρευνες για να υπάρξει μία πλήρης εικόνα...

Άκρα του τάφου λοιπόν σιωπή από το Υπουργείο Πολιτισμού, για τα ερωτήματα που του θέσαμε αναφορικά με την προστασία των αρχαίων τειχών της πόλεως της αρχαίας Σαλαμίνας των κλασικών χρόνων, στην περιοχή των Αμπελακίων. Όπως μάθαμε από προφορικές μαρτυρίες που συνάδουν προς την κατάσταση του χώρου, από την εποχή της διατελεσάσης εφόρου αρχαιοτήτων Ιφιγένειας Δεκουλάκου και εντεύθεν, δεν είχε υπάρξει ουσιαστική ενασχόληση με το ζήτημα. 

Προς ενημέρωση του κοινού μας, υπενθυμίζουμε ότι στα Αμπελάκια Σαλαμίνας, έχουν εντοπιστεί τμήματα των αρχαίων τειχών της πόλεως των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων. Πρόκειται για ακίνητα μνημεία, τα οποία ευρίσκονται εντός ενός ευρύτερου ιστορικής και αρχαιολογικής σημασίας χώρου. Όμως στην ευρύτερη ζώνη, συμβαίνουν κάποια κακώς κείμενα, τα οποία το Υπουργείο Πολιτισμού έχει αφήσει σε εκκρεμότητα... Να τονίσουμε ότι τα τείχη για μία αρχαία πόλη, κατείχαν εξέχουσα σημασία, από την άποψη ότι ήταν απτή απόδειξη ασφάλειας αφ΄ ενός της πόλεως, αφ΄ ετέρου ανεξαρτησίας της, απαίτηση των κατακτητών ήταν το γκρέμισμα των τειχών μίας πόλεως, όπως απαίτησαν οι Λακεδαιμόνιοι από τους Αθηναίους μετά την δεινή ήττα τους στο πλαίσιο των πελοποννησιακών πολέμων...

Το θέμα αυτό το έχουμε καταγγείλει προς κάθε αρμόδια αρχή και το έχουμε επισημάνει με επίσημες αναφορές από τον Ιούλιο του 2023, όμως... βρισκόμαστε στην Ελλάδα των πολλών... ταχυτήτων και των πολλών... μέτρων και σταθμών...

Ο αρχαιολογικός νόμος 4858/2021, στο άρθρο 3, προβλέπει, μεταξύ άλλων, ότι "Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Χώρας συνίσταται κυρίως: α) στον εντοπισμό, την έρευνα, την καταγραφή, την τεκμηρίωση και τη μελέτη των στοιχείων της, β) στη διατήρηση και στην αποτροπή της καταστροφής, της αλλοίωσης και γενικά κάθε άμεσης ή έμμεσης βλάβης της". Θα θέλαμε να μας διευκρινήσει το Υπουργείο Πολιτισμού, πώς ακριβώς εφαρμόζεται και υλοποιείται το περιεχόμενο του ανωτέρου άρθρου (παρ. 1) στην περίπτωση των αρχαίων τειχών  της πόλεως των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων που βρίσκονται στα Αμπελάκια Σαλαμίνος, έναντι του όρμου... Η διατήρηση και η αποτροπή της καταστροφής, της αλλοίωσης και της πρόληψης κάθε άμεσης ή έμμεσης βλάβης πώς ακριβώς διασφαλίζεται εν προκειμένω; Δεν θα έπρεπε ο χώρος να είναι περιφραγμένος, καθαρισμένος και σημασμένος με σχετικές πινακίδες;

Παράνομες επιχωματώσεις διακόπτουν τα αρχαία τείχη...

Στο άρθρο 4 (παρ. 1) του ιδίου νόμου, αναφέρεται ότι "Τα μνημεία καταγράφονται, τεκμηριώνονται και καταχωρίζονται στο Εθνικό Αρχείο Μνημείων που τηρείται στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού... Στο Εθνικό Αρχείο Μνημείων καταχωρίζεται, το αργότερο ανά τριετία, το πόρισμα επιθεώρησης για την κατάσταση κάθε ακινήτου μνημείου που διενεργείται από την αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού".  Υπάρχει άραγε τέτοια καταγραφή και καταχώρηση για τα Αρχαία Τείχη στη Σαλαμίνα (περιοχή όρμου Αμπελακίων) και εάν ναι, ετύγχαναν επιθεωρήσεως κάθε τριετία και συντασσόταν πόρισμα για την κατάσταση στην οποία ευρίσκονταν; Εάν όχι, γιατί; Εάν ναι, πώς συμβαίνει να μην έχει υποπέσει στην αντίληψη των Επιθεωρητών του ΥΠ.ΠΟ, η κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει ο χώρος (οργιώδης βλάστηση) και η ανέγερση κατασκευών επί των αρχαίων τειχών; Επιπλέον, αποτελούν τα αρχαία τείχη στην συγκεκριμένη τοποθεσία κηρυγμένο μνημείο που προστατεύεται από την σχετική νομοθεσία και εάν όχι γιατί;

Εγκαταστάσεις και αποθήκες, έχουν ανεγερθεί επάνω στα αρχαία τείχη, άραγε με ποιού άδεια και έγκριση; Ο αρχαιολογικά υπεύθυνος αρχαιολόγος της περιοχής, πώς επέτρεψε να συμβεί κάτι τέτοιο; Δεν υπέπεσε στην αντίληψή του; Το αδειοδότησε; Πώς γίνεται να αναγείρεται κατασκευή επί κηρυγμένου αρχαιολογικά μνημείου;

Στο άρθρο 7 (παρ 1) του ιδίου νόμου αναφέρεται ότι "οι οργανωμένοι αρχαιολογικοί χώροι, κατά την έννοια του άρθρου 46, ανήκουν στο Δημόσιο κατά κυριότητα και νομή και είναι πράγματα εκτός συναλλαγής και ανεπίδεκτα χρησικτησίας". Πώς συμβαίνει να παραμένει σε αυτή την κατάσταση επί δεκαετίες ο χώρος αυτός;

Σκουπιδότοπος η ευρύτερη περιοχή των αρχαίων τειχών... Δεν υπέπεσε στην αντίληψη άραγε των Επιθεωρητών του ΥΠ.ΠΟ;

Στο άρθρο 10 του ιδίου νόμου, ρητά αναφέρεται (παρ 1), ότι: "Απαγορεύεται κάθε ενέργεια σε ακίνητο μνημείο, η οποία είναι δυνατόν να επιφέρει με άμεσο ή έμμεσο τρόπο καταστροφή, βλάβη, ρύπανση ή αλλοίωση της μορφής του. 3. Η εγκατάσταση ή η λειτουργία βιομηχανικής, βιοτεχνικής ή εμπορικής επιχείρησης, η τοποθέτηση τηλεπικοινωνιακών ή άλλων εγκαταστάσεων, η επιχείρηση οποιουδήποτε τεχνικού ή άλλου έργου ή εργασίας, καθώς και η οικοδομική δραστηριότητα πλησίον μνημείου, επιτρέπεται μόνο μετά από έγκριση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου. Η έγκριση χορηγείται εάν η απόσταση από ακίνητο μνημείο ή το άμεσο περιβάλλον του ή η σχέση με αυτά είναι τέτοια ώστε να μην κινδυνεύει να προκληθεί άμεση ή έμμεση βλάβη αυτών, λόγω του χαρακτήρα του έργου ή της επιχείρησης ή της εργασίας. Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού και των κατά περίπτωση συναρμόδιων Υπουργών μπορεί να καθορίζονται κριτήρια, διαδικασίες ελέγχου και κάθε άλλη λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παρούσας". 

Τα όποια ακίνητα/κατασκευές έχουν ανεγερθεί στο συγκεκριμένο χώρο, φέρουν έγκριση/αδειοδότηση από το Υπουργείο Πολιτισμού, όπως ρητά αναφέρει ο νόμος; Εάν όχι, γιατί; Και υπό ποιές συνθήκες και όρους αυτά ανεγέρθηκαν στο συγκεκριμένο σημείο; Ο αρχαιολογικά υπεύθυνος για τον συγκεκριμένο χώρο, τι δηλώνει επ΄ αυτού; Πώς γίνεται να υπάρξουν κατασκευές επάνω σε κηρυγμένο αρχαιολογικό μνημείο; Ουδέποτε λάβατε κάποια απάντηση επ΄αυτού, ή μήπως κι αυτό... "παρέλκει" όπως ισχυρίζεσθε σε έγγραφά σας;

Σύμφωνα με απόσπασμα του Ελληνικού Κτηματολογίου, η περιοχή όπου ευρίσκονται τα αρχαία τείχη, ανήκει στο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟ. Σε ποιά υπηρεσία ή Υπουργείο του Δημοσίου ανήκει και τι πράττει το ΥΠ.ΠΟ για την διαφύλαξη, ανάδειξη και προστασία των αρχαίων τειχών;

Τέλος το άρθρο 17α του ιδίου νόμου (παρ 1), αναφέρει ότι "Γύρω από μνημεία μπορεί να καθορίζεται Ζώνη Προστασίας Α΄, σύμφωνα με το άρθρο 13. 2. Ο καθορισμός χώρου, σε περιοχή εκτός σχεδίου πόλεως ή νομίμως υφισταμένων οικισμών, ως Ζώνης Α΄, συνεπάγεται την αναγκαστική απαλλοτρίωσή του, εάν αναιρείται η κατά προορισμό χρήση του. 3. Γύρω από μνημεία μπορεί να καθορίζεται επίσης Ζώνη Προστασίας Β΄, σύμφωνα με το άρθρο 13".

Μέχρι στιγμής, η αρμόδια ΕΑΠΝ έχει προβεί, κατόπιν πολλών οχλήσεών μας και επικοινωνιών, σε μερικό καθαρισμό του χώρου. Όμως έπονται πολλά που πρέπει και που οφείλειται να γίνουν... 

Όσο αφορά τον κ. Δήμαρχο Σαλαμίνος, περιηγήθηκε στα αρχαία τείχη από πρώην αντιδήμαρχο Πολιτισμού τον Ιούλιο του 2023, διαπίστωσε ιδίοις όμμασι την κατάσταση, ως συνάγεται και από τις παρατιθέμενες φωτογραφίες, ενημερώθηκε και από εμάς στο επόμενο διάστημα με την αποστολή ηλεκτρονικών μηνυμάτων προς το γραφείο του, θεωρούμε ότι απεχθάνεται και αντιστρατεύεται την ανομία, οπότε κρίνεται επιβεβλημένο να λάβει επί του θέματος θέση... Πόσο μάλλον που η περιοχή αποτελεί, τουλάχιστον κατά ένα μεγάλο μέρος, σύμφωνα με έγγραφο της Πολεοδομίας, χερσαία ζώνη λιμένος, οπότε και υπάγεται, να υποθέσουμε, στην δικαιοδοσία του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Σαλαμίνος...

Το βέβαιο είναι ότι η πολιτιστική μας κληρονομιά, δεν ανήκει σε κάποιους τοπικούς παράγοντες ή κατοίκους, ανήκει σε όλο τον Ελληνισμό που δικαιούται να ενδιαφέρεται και να αγωνιά για την τύχη της και θα πρέπει να διαφυλαχθεί και να αναδειχθεί... Και την ευθύνη αυτή την επωμίζονται οι αρμόδιοι φορείς που οφείλουν να τοποθετηθούν εμπράκτως και άμεσα...

Η ευρύτερη περιοχή των αρχαίων τειχών, ύστερα από έντονες παρεμβάσεις μας, καθαρίστηκε τελικά, μέχρι στιγμής, τμηματικά από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων...

Για όλα αυτά τα... παράξενα και παράδοξα που συμβαίνουν στη Σαλαμίνα, θα μπορούσαμε να έχουμε την επίσημη θέση του Υπουργείου Πολιτισμού; Ή δεν υπάρχει απάντηση και τα πάντα καλύπτονται από εκκωφαντική σιγή; Επιπροσθέτως, εντάσσονται τα συγκεκριμένα ακίνητα μνημεία σε κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο και από πότε, με ποιά απόφαση; Επιπλέον το γεγονός ότι η αρμόδια εφορεία αρχαιοτήτων με δύο συναπτά έγγραφά της ισχυρίζεται ότι η περιοχή ανήκει, εν πολλοίς, σε ιδιώτες ενώ αυτή ανήκει στο Ελληνικό Δημόσιο, πώς να το εκλάβουμε; Άγνοια, μη ενημέρωση, μη τήρηση αρχείου ή... κάτι άλλο; 

Όποιος γνωρίζει τον χώρο, δει αυτή τη φωτ που προέρχεται από τις αρχές της δεκαετίας του 2010 και επισκεφθεί και σήμερα την περιοχή, θα διαπιστώσει την έκταση της μορφολογικής αλλοιώσεως που έχει υποστεί από επιχωματώσεις...

Σε ποιόν φορέα του Δημοσίου ανήκει η έκταση, καθώς το Κτηματολογικό Γραφείο Πειραιώς αποφαίνεται ότι η περιοχή ανήκει, κατά μείζονα λόγο, στο Ελληνικό Δημόσιο; Και επιπλέον, όλοι όσοι έχουν επιδοθεί σε κατασκευές στον χώρο αυτό, σε βάρος της μνημειακής μας κληρονομιάς, έχουν λάβει αδειοδότηση από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και εάν όχι, πώς οι αρμόδιες αρχές επέτρεψαν να συμβεί κάτι τέτοιο και να διαιωνίζεται;

Τελικά στην Ελλάδα εφαρμόζονται οι νόμοι και σε ποιό βαθμό; Πώς είναι δυνατόν να υπάρχει τέτοια αντιμετώπιση για εξώφθαλμες καταστάσεις;

Να γνωρίζουν μόνο οι ιθύνοντες του ΥΠ.ΠΟ. ότι εικόνες και καταστάσεις οικοπεδοποιήσεως του χώρου των αρχαίων τειχών από ιδιώτες και παρανομούντες, όπως συνέβη σε άλλες περιπτώσεις παλαιότερα, δεν θα επιτρέψουμε να συμβούν...

Η προσπάθεια κάποιων υπηρεσιακών παραγόντων του ΥΠ.ΠΟ. να ισχυριστούν ότι εμμένουμε σε ερωτήματα και απαιτήσεις που... υπερβαίνουν τα όρια και τις δικαιοδοσίες τους κατά τρόπο... καταχρηστικό (όταν αποφεύγουν επιμελώς να μας δώσουν απαντήσεις επί της ουσίας σε όσα δικαιούμαστε να ρωτάμε και εφ΄όσον δεν λαμβάνουμε απαντήσεις ΕΠΙΜΕΝΟΥΜΕ), και ότι παρέχοντας ενίοτε επιλεκτικά αποσπασματικά ή τυπικά κάποιες απαντήσεις κρίνουν ότι "παρέλκει" κάθε άλλη αναφορά στα ζητήματα αυτά, δεν βοηθούν στην επίλυση των ουσιαστικών προβλημάτων, απλά τα αντιπαρέρχονται...

Δεν βλέπουμε να υφίσταται καμία ζώνη προστασίας πέριξ των αρχαίων τειχών, τουναντίον....

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ