ΤΟ ΟΡΦΙΚΟ ΡΟΔΟ ΚΑΙ Ο ΠΥΛΩΝΑΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΕΩΣ...

Το Ρόδο ως υπέρτατο ηλιακό σύμβολο και εμβληματικό αρχέτυπο των Πυθαγορείων μυστών και φιλοσόφων, είναι εκείνο που αναδύει ένα μεθυστικό άρωμα, αποτελεί το άνθος αυτό που θάλλει από ζωντάνια και ανοίγει τα πέταλά του κατά επιβλητικό τρόπο, όσο η Άνοιξη γνωρίζει την εκστασιαστική της κορύφωση...
Η διεργασία αυτή που συντελείται σε φυσικό επίπεδο, επελέγη εγνωσμένα από τους αρχαίους μύστες, προκειμένου να αποδώσει σε αλληγορικό και συμβολικό επίπεδο, την ψυχοπνευματική εκείνη διεργασία που συντελείται στα άδυτα του Είναι του αληθινού αναζητητή του Φωτός.
Και είναι γεγονός, ότι το ρόδο της ψυχής, ο εν ημίν χριστικός σπινθήρας που τελεί σε λανθάνουσα κατάσταση, θάλλει και αφυπνίζεται όσο ο αναζητής εντρυφεί, εμπεδώνει αλλά κυρίως και πρωτίστως βιώνει τη Γνώση, τρεφόμενος και ανδρωνόμενος από το Ιερό Δένδρο της, εφαρμόζοντας τα πορίσματα και τις αρχές της σε κάθε τομέα του βίου του, για αγαθούς και δημιουργικούς σκοπούς, τελεσφορώντας ένα ηθικό αποτέλεσμα, αυτό της σταδιακής τελειοποιήσεώς του και αναδείξεώς του, συν τω χρόνω και συν τω έργω, σε αληθινό μύστη. Απώτερος στόχος, η κατάκτηση της αριστοτελικής Ενδελέχειας, λαξεύοντας σταδιακά τον υπέρλαμπρο ναό της Αρετής...

Αρχέγονο σύμβολο, το προαιώνιο ρόδο, παραπέμπει στα προϊστορικά ορφικά τελέσματα και στις ηλιακές δοξασίες των προγόνων μας... Η παρουσία του Ρόδου, το οποίο από το απώτατο ήδη παρελθόν προσέλαβε μυστηριακή-τελετουργική αξία, συμβολίζοντας τον Θεό ΄Ηλιο-Απόλλωνα, κατέστη γνωστή στον θρακικό/μακεδονικό πρωτίστως χώρο... Η περιοχή Ροδολείβος, κωμόπολη στην περιοχή του Παγγαίου, έλαβε την ονομασία της ακριβώς από τα ρόδα που καλλιεργούνταν εκεί. Μάλιστα το Ροδολείβος έλκει την ονομασία του απο τη σύνθετη λέξη Ρόδο+λείβω=εκχέω ρόδα. Σύμφωνα με την παράδοση, στην περιοχή αυτή, η Φυλλίς, η κόρη του βασιλιά Σιθώνος, αλειφόταν με εκχύλισμα ρόδων εκατόφυλλων που αφθονούσαν, ονοματίζοντας την τοποθεσία. Στην εκδοχή αυτή, αναφέρονται οι ΄Ομηρος, Αισχύλος, Ευριπίδης, Πλάτων και άλλοι συγγραφείς της αρχαιότητος...

Τα πέταλα του ρόδου φημολογείται ότι αρχικά ήσαν λευκού χρώματος. Έγιναν όμως κόκκινα από το αίμα της Αφροδίτης που έσταξε επάνω τους, την ώρα που η θεά, στη βιασύνη της να σώσει τον αγαπημένο της Άδωνι από τα χέρια του ζηλόφθονου Άρη, τα πάτησε. Ασάνδαλη, καθώς ήταν η θεά του κάλλους, τρυπήθηκε από τα αγκάθια και το αίμα της διαπότισε τα άνθη της τριανταφυλλιάς και έτσι έγιναν ρόδινα.

Σύμφωνα με άλλη μυθολογική εκδοχή, η Αφροδίτη έκλαιγε απαρηγόρητη, όταν έμαθε ότι ο αγαπημένος της Άδωνις κτυπήθηκε από ένα αγριογούρουνο και πέθανε. Τα δάκρυα της θεάς, κυλώντας στη γη, ύγραναν το χώμα και στο σημείο αυτό, φύτρωσαν κόκκινα, σαν το αίμα του Αδώνιδος, τριαντάφυλλα.

Ο Όμηρος αποκαλεί την Ηώ “ροδοδάκτυλον” (Ζ.175.Β1) που με τα δάκτυλά της διανοίγει τις ουράνιες θύρες, ώστε να διέλθει το άρμα του Ήλιου. Στο ομηρικό έπος συναντούμε τα επίθετα “ροδόεις” και “ροδόπηχυς” και στην Ιλιάδα αναφέρεται η σπουδαιότητα του αποστάγματος του ρόδου. Ο Όμηρος μάλιστα αναφέρει ότι η Αφροδίτη έχρισε τον νεκρό Έκτορα με αυτό: “ροδόεν έλαιον δέ έχρισεν η Αφροδίτη τον νεκρόν του Έκτορος”.

Η μυστηριακή σημασία του ρόδου εμφανίζεται σε ελευσινιακές παραστάσεις, σε ταφικά μνημεία και επιγραφές στη νεκρόπολη του Κεραμεικού αλλά και σε νομίσματα μακεδονικά και θρακικά, ενώ επιπλέον οι Ρωμαίοι τελούσαν την θρησκευτική τελετή "Ροζάρια". Επιβλητική είναι η μορφή των Καρυάτιδων της Ελευσίνος, οι οποίες διακοσμούσαν την είσοδο των μικρών Προπυλαίων, φέρουσες επί των κεφαλών τους απεικόνιση της μυστηριακής κίστεως, διακοσμημένης, μεταξύ άλλων, και με ρόδακες…

Ο Ορφισμός, ο οποίος σύμφωνα με πολλούς μελετητές αποτελεί την “ραχοκοκκαλιά” της ελληνικής μυστηριακής παραδόσεως, ως φιλοσοφικό-μυστηριακό ρεύμα, είχε υϊοθετήσει τρία υποστατικά σύμβολα: Το στάχυ, σύμβολο γονιμότητος, το οποίο και συμβολίζει τη λατρεία της Δήμητρος-Γαίας, το Κλήμα, δια του οποίου επέρχεται ψυχική διέγερση και έκσταση, χρησιμοποιούμενο στην λατρεία του Διονύσου, και το Ρόδο, συμβολίζον τον θείο Λόγο, τον Αιώνιο και ακατάβλητο πνευματικό σπινθήρα, σύμβολο αρμονίας και ηλιακής υπεροχής.

Σε επίπεδο μυστηριακό, το ρόδο συμβολίζει την ψυχική αναγέννηση, υποδηλώνει την αφύπνιση του ψυχικού μας εαυτού, διεργασία εσωτερική που συντελείται πανομοιότυπα όπως ανθίζουν και ανοίγουν τα πέταλα του τριαντάφυλλου. Από συμβολικής πλευράς, η διάταξη των φύλλων του, υποδηλώνει την σταδιακή/ανελικτική πορεία του ανθρώπου με γνώμονα την ψυχική του καλλιέργεια και ανάπτυξη προς τον Μυητικό ΄Ολυμπο. Επιπροσθέτως, το κλήμα αντιπροσωπεύει την άρρενα αρχή, τον πατέρα της Δημιουργίας, το στάχυ την θήλεια αρχή και το Ρόδο το Ηλιακό Πνεύμα, το ενωτικό σύμβολο της Κοσμικής Δημιουργίας, πραγματώνοντας δια της επενέργειας του νόμου του Τριγώνου, μία ολοκληρωμένη σύνθεση...

Και το ηθικό αποτέλεσμα δεν συνιστά μία αόριστη και υποκειμενική επίκληση, αλλά κατέχει συγκεκριμένο περιεχόμενο και υπόσταση, καθώς ηθικό είναι ό,τι εναρμονίζεται και υπηρετεί τους φυσικούς νόμους, ό,τι διέπει το ιερό έργο της Δημιουργίας και ανήθικο ό,τι αντίκειται προς αυτούς...

Αρχέγονα μυστηριακά σύμβολα, ο σταυρός και το ρόδο, απασχόλησαν έναν σημαντικό κλάδο της δυτικής εσωτερικής παραδόσεως, ενώ ενέπνευσαν μουσουργούς, καλλιτέχνες και στοχαστές, όπως τον Ρίχαρντ Στράους που συνέγραψε τον "Ιππότη των Ρόδων", τον Ντήναχ που ανέπτυξε το συμβολικό μυθιστόρημα "Η Κοιλάδα των Ρόδων", βυζαντινούς αγιογράφους, μυημένους σε βαθύτερες αρχές, που απεικόνισαν την Παναγία ως "Το ρόδο το Αμάραντο" και όχι μόνον...

Όποια ερμηνεία και εάν του προσδοθεί, το βέβαιο είναι ότι το Ρόδο, με την πληρότητα του άνθους του που συμβολίζει τον πλούτο της ψυχής, την κατανομή των πετάλων του που υποδηλώνει την τελειότητα, τη μυρωδιά που αναδύει την πληθώρα των χρωμάτων του, συμβολίζει το απέραντο πεδίο των συναισθημάτων. Στοιχεία τα οποία αναγορεύουν το ρόδο σε ένα σύμβολο ολοκληρωτικό, μεγαλοπρέπειας και τελειότητας. Το ίδιο το τριαντάφυλλο ενέχει κάτι το ιερό, αφού τα αγκάθια του παραπέμπουν στον ουρανό και τον σταυρό, την υπέρτατη αγαλλίαση αλλά και στον πόνο...

Είθε να καταστούμε ικανοί, να μυρίσουμε το εύοσμο άρωμά του, να αποκρυπτογραφήσουμε τη σημασία του και να βιώσουμε και ολοκληρώσουμε τον μεγάλο συμβολισμό που ως αρχέγονο σύμβολο το διέπει...

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ