ΜΙΝΩΪΚΑ ΗΛΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ...
Σε επίρρωση αυτής της διαπιστώσεως, επισημαίνεται ότι στον χώρο της Αιγηίδος, είναι συχνός ο προσανατολισμός λατρευτικών χώρων, ναών και οικοδομημάτων αυτοκρατορικών προς το μέρος όπου ανατείλει ο Ήλιος.
Σύμφωνα με τον διαπρεπή ερευνητή και αρχαιολόγο Σπύρο Μαρινάτο, τα δωμάτια λατρείας στο ανάκτορο της Κνωσού διέθεταν ηλιοκεντρικό προσανατολισμό καθώς ήσαν στραμμένα προς τον ανατέλλοντα ήλιο. Την θεωρία του ήρθαν να ενισχύσουν οι Blomberg και Henrikkson, αποδεικνύοντας ότι ο ήλιος κατά την ανατολή του, την περίοδο των Ηλιοστασίων, φώτιζε στο τέλος του διαδρόμου των Οικιακών Πινακίδων μία κοίλη λίθο η οποία όταν περιείχε νερό δημιουργούσε αντανακλάσεις στον τοίχο. Οι αντανακλάσεις αυτές χρησιμοποιούνταν για εξαγωγή συμπερασμάτων ημερολογιακού περιεχομένου.
Ανάλογες διαπιστώσεις, σχετιζόμενες προς την αλληλεπίδραση των αιθουσών λατρείας των ανακτόρων με τον ήλιο συναρτήσει του προσανατολισμού τους, έγιναν και για τα ανακτορικά συγκροτήματα των Μαλλίων, της Φαιστού, της Ζάκρου και των Γουρνιών με εκπληκτικά συμπεράσματα.
Ιχνηλατώντας την ερευνητική διαδρομή του Έβανς, πολλοί νεώτεροι μελετητές ενδιαφέρθηκαν να ερευνήσουν τα παραμένοντα μυστήρια που άφησε ο Μινωικός πολιτισμός. Θα αποτελούσε παράλειψη αν, μέσα σε αυτή την ηλιακή ανασκόπηση, δεν υφίστατο αναφορά σε όσα δεδομένα σχετίζονται άμεσα με την ηλιακή λατρεία καθώς και στα σύμβολα δια των οποίων απεικονίζονται.
Ο Ταύρος αποτελεί μια σημαντική μορφή στην ελληνική μυθολογία που παραπέμπει σε μυστηριακά δρώμενα. Πραγματοποιώντας μία σύντομη αναδρομή στην μυθολογία, παρατηρούμε τον Ταύρο να εμφανίζεται στον χώρο της Κρήτης μέσα από την ιστορία της Πασιφάης. Χαρακτηριζόμενη και «ολόφωτη», η Πασιφάη, κόρη του θεού Ήλιου και σύζυγος του θρυλικού βασιλιά Μίνωα, εμφανίζεται υποκινούμενη από τον θεό Ποσειδώνα να ερωτεύεται έναν ταύρο που ο θεός είχε αποστείλει ως σημάδι επικυριαρχίας του Μίνωα σε ολόκληρη τη Κρήτη.
Η Πασιφάη ταυτίζεται με την Σελήνη και ο ταύρος συσχετίζεται με τον Ήλιο και τον Ουρανό, ενώ η ένωσή τους συμβολίζει τη σύζευξη του φεγγαριού και του ηλίου. Ο Μινώταυρος, ονομαζόμενος και «Αστερίων», ταυτίζεται με τον έναστρο ουρανό. Σύμφωνα με τον Nilson, το νεοσσό μοσχάρι αποτελεί σύμβολο του ανατέλλοντος ηλίου, γεγονός που ενισχύει τον συσχετισμό της απεικονίσεως του ταύρου με ηλιακή θεότητα.
Τα Κέρατα του Καθαγιασμού, όπως χαρακτηρίστηκαν από τον Evans, αποτελούν ένα πολύ συχνό εύρημα στο Κρητικό έδαφος είτε στην μορφή μικρών σφραγίδων είτε σε αυτή μεγαλιθικών ομοιωμάτων σε στέγες κτιρίων, τάφους και ιερά. Πολλές φορές, ήταν κατασκευασμένα από πηλό ενώ επίσης είναι αρκετά συνηθισμένες οι απεικονίσεις τους σε μινωικές λάρνακες.
Από τον ίδιο τον Evans ερμηνεύτηκαν ως ιερά κέρατα τα οποία προσέδιδαν μυστηριακό χαρακτήρα στα αντικείμενα που περιέβαλλαν, αφού ανήκαν στο ιερότερο ζώο, τον ταύρο.
Ο Ταύρος αποτελεί μια σημαντική μορφή στην ελληνική μυθολογία που παραπέμπει σε μυστηριακά δρώμενα. Πραγματοποιώντας μία σύντομη αναδρομή στην μυθολογία, παρατηρούμε τον Ταύρο να εμφανίζεται στον χώρο της Κρήτης μέσα από την ιστορία της Πασιφάης. Χαρακτηριζόμενη και «ολόφωτη», η Πασιφάη, κόρη του θεού Ήλιου και σύζυγος του θρυλικού βασιλιά Μίνωα, εμφανίζεται υποκινούμενη από τον θεό Ποσειδώνα να ερωτεύεται έναν ταύρο που ο θεός είχε αποστείλει ως σημάδι επικυριαρχίας του Μίνωα σε ολόκληρη τη Κρήτη.
Η Πασιφάη ταυτίζεται με την Σελήνη και ο ταύρος συσχετίζεται με τον Ήλιο και τον Ουρανό, ενώ η ένωσή τους συμβολίζει τη σύζευξη του φεγγαριού και του ηλίου. Ο Μινώταυρος, ονομαζόμενος και «Αστερίων», ταυτίζεται με τον έναστρο ουρανό. Σύμφωνα με τον Nilson, το νεοσσό μοσχάρι αποτελεί σύμβολο του ανατέλλοντος ηλίου, γεγονός που ενισχύει τον συσχετισμό της απεικονίσεως του ταύρου με ηλιακή θεότητα.
Από τον ίδιο τον Evans ερμηνεύτηκαν ως ιερά κέρατα τα οποία προσέδιδαν μυστηριακό χαρακτήρα στα αντικείμενα που περιέβαλλαν, αφού ανήκαν στο ιερότερο ζώο, τον ταύρο.
Το σημαντικότερο από όλα τα σύμβολα είναι αυτό του διπλού πελέκεως, γνωστού και ως λάβρυς. Είτε από χρυσό, είτε απεικονιζόμενο σε λατρευτικές παραστάσεις ανάμεσα σε κέρατα ταύρου, είτε συνδυασμένο με άλλα σημαντικά σύμβολα δημιουργώντας διάφορες παραστάσεις, αποτελεί αναμφίβολα ένα από τα πιο συχνά ανασκαφικά ευρήματα στον μινωικό χώρο.
Ο Nilsson υποστήριξε την πρακτικότητα της χρήσης του πέλεκυ ως θυσιαστικό μέσο στις ιεροτελεστίες. Ο διπλός πέλεκυς αντιπροσωπεύει τον αναδυόμενο ήλιο από τον ορίζοντα. Η απεικόνιση του πέλεκυ σε ιεροτελεστίες αφιερωμένες στον ήλιο και την σελήνη, η περιβολή του κόσμου από αυτό και η ανάμειξη του με σύμβολα της ζωής και της αναγέννησης σε συνάρτηση με το ότι παρουσιάζεται συχνά ανάμεσα στα κέρατα του Καθαγιασμού, τα οποία ερμηνεύθηκαν ως βουνό, δημιουργούν ένα σύμπλεγμα που συμβολικά ενώνει μεταξύ τους τον πάνω και τον κάτω κόσμο.
Ο Ρόδακας απεικονίζεται συνηθέστερα σε παραστάσεις γλυπτού διακόσμου αλλά περισσότερο στον ζωγραφικό διάκοσμο ταφικών στηλών και μνημείων. Η πιο δημοφιλής του εμφάνιση, είναι αυτή στον δίσκο της Φαιστού. Η σημασία του έγκειται στην απεικόνιση του στις παραστάσεις με ηλιακά σύμβολα. Πιο συγκεκριμένα σε μία λατρευτική παράσταση από ένα δαχτυλίδι στην Τίρυνθα, ο ρόδακας απεικονίζεται να περιβάλλει την σκηνή, η οποία έχει συσχετιστεί με ιεροτελεστία αφιερωμένη στον ήλιο καθώς ψηλότερα από την κυρίως σκηνή, και πάνω από την γραμμή του ορίζοντα, απεικονίζονται ο ήλιος με την σελήνη σαν να «επιβλέπουν» το δρώμενο.
Το σύμβολο του ρόδακα εμφανίζεται επίσης και στην Κνωσό, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό της παρουσίας της στην Αίθουσα του θρόνου, η οποία ταυτίζεται με αίθουσα λατρείας.
Ο Nilsson υποστήριξε την πρακτικότητα της χρήσης του πέλεκυ ως θυσιαστικό μέσο στις ιεροτελεστίες. Ο διπλός πέλεκυς αντιπροσωπεύει τον αναδυόμενο ήλιο από τον ορίζοντα. Η απεικόνιση του πέλεκυ σε ιεροτελεστίες αφιερωμένες στον ήλιο και την σελήνη, η περιβολή του κόσμου από αυτό και η ανάμειξη του με σύμβολα της ζωής και της αναγέννησης σε συνάρτηση με το ότι παρουσιάζεται συχνά ανάμεσα στα κέρατα του Καθαγιασμού, τα οποία ερμηνεύθηκαν ως βουνό, δημιουργούν ένα σύμπλεγμα που συμβολικά ενώνει μεταξύ τους τον πάνω και τον κάτω κόσμο.
Ο Ρόδακας απεικονίζεται συνηθέστερα σε παραστάσεις γλυπτού διακόσμου αλλά περισσότερο στον ζωγραφικό διάκοσμο ταφικών στηλών και μνημείων. Η πιο δημοφιλής του εμφάνιση, είναι αυτή στον δίσκο της Φαιστού. Η σημασία του έγκειται στην απεικόνιση του στις παραστάσεις με ηλιακά σύμβολα. Πιο συγκεκριμένα σε μία λατρευτική παράσταση από ένα δαχτυλίδι στην Τίρυνθα, ο ρόδακας απεικονίζεται να περιβάλλει την σκηνή, η οποία έχει συσχετιστεί με ιεροτελεστία αφιερωμένη στον ήλιο καθώς ψηλότερα από την κυρίως σκηνή, και πάνω από την γραμμή του ορίζοντα, απεικονίζονται ο ήλιος με την σελήνη σαν να «επιβλέπουν» το δρώμενο.
Το σύμβολο του ρόδακα εμφανίζεται επίσης και στην Κνωσό, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό της παρουσίας της στην Αίθουσα του θρόνου, η οποία ταυτίζεται με αίθουσα λατρείας.
Ι. ΛΑΜΠΑΔΙΤΗΣ
Σχόλια