ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Η ΜΥΣΤΗΡΙΑΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΑΝΘΟΥΣΕ ΣΤΗΝ ΡΟΔΟΠΗ ΣΕ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΥΣ ΗΔΗ ΧΡΟΝΟΥΣ!

Είναι γνωστό, ότι η αρχέγονη μυστηριακή παράδοση των Ελλήνων, αναπτύχθηκε στο όρος Παγγαίο και στην Ροδόπη, όπου ανεφάνη η ηλιακή λατρεία του Απόλλωνος με εκφραστή τον μυσταγωγό-τελετουργό Ορφέα. 
Εκεί γεννήθηκαν τα αρχέγονα ελληνικά μυστήρια, και αυτό τεκμαίρεται και από αρχαιολογικές έρευνες, οι οποίες έχουν καταδείξει ότι οι Ροδοπαίοι Θράκες είναι αυτόχθονες από τους αρχαιότατους χρόνους της Παλαιολιθικής περιόδου, όπως επιμαρτυρούν τα ευρήματα από πυριτόλιθο αλλά και οι παλαιολιθικές υπαίθριες θέσεις που βρέθηκαν στο ΝΑ άκρο της πεδιάδας της Ροδόπης και στην ενδοχώρα (ΒΑ της Οροσειράς του Ισμάρου). 

Στα όρια των Νομών Ροδόπης και Έβρου, βρίσκεται ο επιβλητικός «βράχος των Πετρωτών». Η πρωιμότερη κατοίκηση στην περιοχή του Ισμάρου τοποθετείται χρονικά στη Μέση Παλαιολιθική εποχή που προσδιορίζεται με εκκίνηση τα 200.000 π.Χ. χρόνια!

Σε Πλειστοκαινικό σχηματισμό ΒΑ του Ισμάρου εντοπίστηκαν δύο υπαίθριες θέσεις. Πολύ κοντά σε αυτές βρίσκεται ο εντυπωσιακός βράχος των Πετρωτών. Έχει μήκος 300 μέτρα, πλάτος 70 μ. και ύψος 25 μέτρα, αποτελώντας την κύρια πηγή πρώτης ύλης για την κατασκευή εργαλείων στην Παλαιολιθική.  

Από το 3000 π.Χ., τουλάχιστον, οι Θράκες αναπτύσσουν τον δικό τους πολιτισμό, τη δική τους φιλοσοφία, συνυφασμένη με την παρουσία των ορφικών φιλοσόφων και μυστών. Γράφονται συγγράμματα, που έμειναν αναλλοίωτα στους αιώνες, όπως, Ορφικοί Ύμνοι, Μουσική, Διονυσιακές τελετές, αρχαία τραγωδία και όχι μόνον.  

Η ισχυρή Ακρόπολις στη κορυφή του Άι Γιώργη, με τείχη που έχουν Κυκλώπεια χαρακτηριστικά, χρονολογείται μεταξύ του 9ου - 8ου π.Χ. , ταυτίστηκε τόσο με την πόλη των Κικόνων Ισμάρα ή Ίσμαρο, όσο και με την αρχαϊκή - κλασσική Μαρώνεια.

Εξέχοντα μνημειακά κατάλοιπα στην ορεινή περιοχή του Ισμάρου είναι τα υπαίθρια ιερά, οι σκαλισμένοι στο βράχο τάφοι, και οι βράχοι με σκαλισμένες κόγχες, κοιλότητες και βωμούς (υπαίθριοι λατρευτικοί χώροι αρχαίων Θρακών). Η οροφή του σκαλισμένου στο βράχο τάφου στους Ασκητές, διακοσμείται με κοιλότητες με διάφορους σχηματισμούς, επιδεχόμενοι μυστηριακής ερμηνείας. 
Παρόμοιες κοιλότητες εντοπίστηκαν στο κατώτερο τμήμα της δυτικής πλαγιάς του λόφου Άι Γιώργης, όπου τοποθετήθηκε το Ιερό Άλσος του θεού Απόλλωνος.

Λαμβανομένου υπ΄ όψιν του γεγονότος ότι οι υπαίθριες λατρευτικές εγκαταστάσεις των Θρακών αποτελούσαν χώρους ιερών τελετών και Ορφικών εορτών (με λατρευτικές μορφές κυριαρχούσες στην λατρεία αυτή του Ηλίου και της Σελήνης), καθίσταται αντιληπτό ότι οι χώροι αυτοί χρησίμευαν ως παρατηρητήρια ουράνιων σωμάτων τα οποία ήσαν συνυφασμένα με την αρχέγονη λατρεία της Θράκης. 
Οι Θράκες, είχαν ως επίκεντρο της λατρευτικής τους αντιλήψεως, την ύπαρξη δύο κυρίαρχων θεοτήτων, του Ηλίου και της Σελήνης.   

 Ευρήματα εκ της ακροπόλεως, τα οποία φέρουν ηλιακές παραστάσεις και σύμβολα, παραπέμποντας ευκρινώς σε αρχέγονη ηλιακή λατρεία με μυστηριακές προεκτάσεις...

Στο παραλιακό μέτωπο του Ισμάρου, συγκεκριμένα στην παραλία της Σύναξης, εντοπίσθηκε ξενώνας για τις ανάγκες των προσκυνητών που μετέβαιναν στο Ιερό των Μεγάλων θεών της Σαμοθράκης. (4ος αι. π. Χ.). Η περιοχή αυτή, αποτελούσε τόπο συνάξεως για το δεύτερο στάδιο της μύησης των Καβειρίων. Το πρώτο στάδιο άρχιζε από το Μαντείο του Διονύσου.

Προσωπικότητες της αρχαιότητας, ήρωες και δάσκαλοι το επισκέφθηκαν (Ηρόδοτος, Λύσανδρος, Φίλιππος Β’, Πτολεμαίος κ.α.). Μυημένοι συγκεντρωνόταν στο μέρος αυτό για να διέλθουν προς την Παλαιόπολη της Σαμοθράκης, όπου παρακολουθούσαν τα Καβείρια Μυστήρια του 3ου Σταδίου. 

Τα Διονυσιακά, Ορφικά και Καβείρια Μυστήρια, συνδέονται μεταξύ τους και προϋπήρχαν ακόμη και αυτών της Αιγύπτου, αφού οι λειτουργοί του Ιερού Όρους της Σαμοθράκης ανέφεραν αυτά στον Σόλωνα και στα οποία εκτενώς αναφέρεται και ο Πλάτων (Εις τον Κριτία και Τίμαιο).

Βορειοανατολικά της ορεινής πλευράς του Ισμάρου και πάνω από το χωριό Πετρωτά, στη κορυφή ενός βραχώδους ασβεστολιθικού υψώματος, δεσπόζει η Ακρόπολη του ομώνυμου χωριού. Ο λόφος της Ακρόπολης, έχει ύψος 280 μ. και είναι απροσπέλαστος εκτός τη βόρεια πλευρά του.    

Στην κορυφή, είναι κτισμένο το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου Πετρωτών και κοντά του εντοπίζονται ίχνη οικοδομημάτων  από τους προϊστορικούς χρόνους, που χρονολογούνται στη Νεολιθική εποχή και τη Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου.

Ο κατ’ εξοχήν λατρευόμενος θεός των αρχαίων Θρακών, ήταν ο Θράκας Ιππέας. Σύμφωνα με τον Αχιλλέα Σαμοθράκη, τον ιστορικό της Θρακικής προϊστορίας, ο Θράξ Ήρωας είναι ένας θεός σωτήρας και θεραπευτής, στον οποίο απηύθυναν ευχές ακόμη και για τα ζώα και τις καλλιέργειες. Σε αναθηματικές επιγραφές αναφέρεται «Ήρως» και ταυτίζεται με τον Απόλλωνα, το Δία, τον Ασκληπιό, τον Διόνυσο, τον Άρη. 
Στους τόπους που λατρευόταν είχε διάφορα ονόματα, όπως Αυλωνείτης, Ζινδρουμηνός, Καράβασμος, Σαλδηνος κ.α. Παριστάνεται έφιππος σε σκηνή κυνηγιού, συμβολίζει την αναγέννηση της Φύσης και συνδέεται με το κάτω κόσμο. Οι παραστάσεις του Θράκα Ιππέα (βωμός, δένδρο, φίδι, αγριόχοιρος και σκύλος), οδηγούν στην άποψη, ότι είναι ο μεγάλος Βασιλιάς των Θρακών Ρήσσος, που σκοτώθηκε στην Τροία και στη συνέχεια ηρωοποιήθηκε, αναχθείς τελικά στην θεϊκή τάξη.

Το σημαντικότερο σημείο της ακρόπολης είναι τα δύο λαξευμένα στο βράχο καθίσματα (θρόνοι) δίπλα σε ένα θυσιαστήριο με οπή εκροής στη βάση του, καθώς και διαμπερή οπή λαξευμένη στο βραχώδες πλαίσιο του θυσιαστηρίου. Τα δύο καθίσματα (θρόνοι), το ένα ευρύχωρο και το δεύτερο στενότερο, ήταν αφιερωμένα το πρώτο στην «Μεγάλη Μητέρα Θεά», Δήμητρα και το δεύτερο στον Διόνυσο.  

Επίσης ένας μοναχικός θρόνος που βρίσκεται νότια, προοριζόταν για τον ενθρονισμό του μύστη. Ο θρόνος είναι ένα σύμβολο υπεροχής και χαρακτηριστικό του κυρίαρχου που βασιλεύει, σύμβολο βασιλικής και πνευματικής καταγωγής.

Στη ρίζα του βράχου της Ακρόπολης υπάρχουν δύο λαξευμένες τοξωτές ταφικές κόγχες (τα μάτια της θεάς). Πάνω ακριβώς από το σημείο αυτό, είναι εμφανή ίχνη παλαιότερης ροής νερού, που έρεε πάνω από τον βράχο προς τη κυκλική λεκάνη (βαπτιστήριο), σε μια τελετουργία καθαρμού των υποψήφιων μυστών. 
Ο βραχώδης χώρος κάτω από την κυκλική λεκάνη είναι λαξευμένος με πολλές κοιλότητες μονές ή διπλές συνδεδεμένες μεταξύ τους, όπου οι υποψήφιοι μύστες μετά τους καθαρμούς θυσίαζαν. Όλες αυτές οι πολλαπλές τελετουργικές λαξεύσεις στο βράχο και τα θυσιαστήρια με τα αυλάκια, είναι τα σημάδια των παρακλήσεων των αρχαίων Θρακών που απευθύνονται στην Μητέρα Γαία, επιβεβαιώνοντας την ιερότητα του τόπου.
Λαξευμένες ταφικές τοξωτές κόγχες στα βραχώδη εξάρματα, βρίσκονται περιμετρικά νότια της ακρόπολης και χρησίμευαν ως χώροι τελετουργικής αποσαρκώσεως των τεθνεώντων. Στη ρίζα του βράχου ξεχωρίζει μία σπηλιά, που αποτελούσε το άδυτο για τη διαδικασία της τελετουργικής μυήσεως.

Η τελετουργική διαδικασία δεν αποτελεί παρά μία τελετή μεταβάσεως ένδων του κατωφλίου, σε ένα πεδίο όπου ο αμύητος μεταβάλλεται σε μυσταγωγούμενο. Η μυητική ιεροπραξία λαμβάνει χώρα σε έναν ιερό χώρο μύησης, κατά κανόνα σπήλαια (υποδηλώνουν την μήτρα και τον ιερό γάμο), όπου λαμβάνει χώρα η μυστική τελείωση και εκπληρώνεται η επαφή με το θείο στοιχείο για όσους είναι πραγματικά ευεπίφοροι στην θεϊκή εκδήλωση και ενστερνίζονται εμπράκτως τις φυσικές αρχές και νόμους.

Η λατρευτική συνύπαρξη Δήμητρας και Διονύσου, εντοπίζεται σε πολλά ιερά της Θεάς στη Μακεδονία (Λητή, Λευκόπετρα Βερμίου, Βεργίνα, Πέλλα, Ποτίδαια, Θεσσαλονίκη) καθώς η λατρεία της Θεάς έχει στενή σχέση με τον Διόνυσο ως προς τη γονιμική και οργιαστική διάστασή και σημασία της.

Ανάλογες τελετές μυήσεων και θρονισμού, γίνονταν στη γειτονική Σαμοθράκη και είναι το πρώτο Μητρώο που τεκμηριώνει την διείσδυση των Καβείριων μυστηρίων στην ενδοχώρα της Θράκης.   

Ν. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΑΚΗΣ