ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΜΗΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Σε μία παράδοση η οποία είναι πνευματόδοξη και φυσιολατρική, επόμενο είναι τα φυτά, τα δένδρα αλλά και οι καρποί αυτών, να κατέχουν περίοπτο συμβολισμό. Ανάμεσά τους και ο συμβολισμός του Μήλου. 

Το μήλο ως καρπός συνδέεται από την αρχαιότητα έως σήμερα με πολλές συμβολικές μυθολογικές ιστορίες. Είναι ένας καρπός τον οποίο τον συναντούμε πολύ συχνά και στην αρχαία Ελληνική μυθολογία.  

Όταν έγινε ο γάμος του Πηλέα, µε την θαλασσινή νεράιδα, τη Θέτιδα, την κόρη του Νηρέα, ήταν καλεσμένοι όλοι οι θεοί και οι θεές. Μόνο την Έριδα δεν κάλεσαν, τη θεά της φιλονικίας, γιατί όπου πήγαινε έσπερνε µίσος και καβγάδες. Εκείνη θύµωσε πολύ κι πήγε στο γάµο αόρατη κι άφησε στο τραπέζι ένα µήλο ολόχρυσο, που πάνω του είχε γράψει: «στην οµορφότερη».

Οι Θεές άρχισαν τότε να µαλώνουν για το ποια ήταν η οµορφότερη που θα έπαιρνε το µήλο. Ρώτησαν και το Δία, µα αυτός δεν ήθελε να στενοχωρήσει καµιά από τις τρεις θεές. Γι’ αυτό είπε να πάνε στο βουνό Ίδη, δίπλα στην Τροία, όπου ο Πάρης, ο γιος του βασιλιά Πρίαµου, έβοσκε το κοπάδι του σε µια πλαγιά, για να διαλέξει εκείνος την οµορφότερη θεά. Πέταξαν λοιπόν οι τρεις θεές, µαζί µε τον Ερµή, στην Ίδη και στάθηκαν µπροστά στο ξαφνιασµένο βασιλόπουλο. Ο Ερµής τού είπε το θέληµα του Δία και του έδωσε το χρυσό µήλο της Έριδας.

Τότε η Ήρα τού έταξε να τον κάνει τον πιο µεγάλο βασιλιά, η Αθηνά τον πιο γενναίο και σοφό πολεµιστή και η Αφροδίτη να του βρει την πιο όµορφη γυναίκα για να την παντρευτεί. O Πάρης, αφού το καλοσκέφτηκε, έδωσε το χρυσό µήλο στην Αφροδίτη. Η Ήρα και η Αθηνά έφυγαν θυµωµένες, ενώ η Αφροδίτη φανέρωσε στον Πάρη πως η ωραία Ελένη, η γυναίκα του Μενέλαου, του βασιλιά της Σπάρτης, ήταν η οµορφότερη στον κόσµο και τον συµβούλεψε να πάει να την πάρει.

Τι υποκρύπτει η ιστορία; Η Ήρα συμβολίζει το πνεύμα (Aήρ), η δε Αθηνά την νόηση. Η Αφροδίτη (όχι η Ουράνια, αλλά η Πάνδημος) το κάλλος στην μορφή-ύλη.
Ο αρχετυπικός άνθρωπος εγκλωβίζεται στην ύλη, γιατί αγαπά την μορφή όπως ο Νάρκισσος… Το πάντρεμα της νόησης με την ύλη φέρει τεράστια ευθύνη τόσο απέναντι στο άτομο όσο απέναντι και στην φύση στην οποία κυριαρχεί.

Το μήλο μυθολογικά σχετίζεται με την Αφροδίτη. Ο καρπός της μηλιάς συνδέεται άρρηκτα με τη λατρεία της αναδυόμενης Θεάς. Ο Μήλος από τη Δήλο μετέβη στην Κύπρο όπου γνώρισε τον Άδωνη, τον τοπικό βασιλιά με τον οποίο δημιούργησε μια ισχυρή φιλία. Ο βασιλιάς του έδωσε για σύζυγο μια συγγενή του, την Πελία, η οποία ήταν πιστή στη λατρεία της Αφροδίτης. Οι δύο νέοι ερωτεύονται παράφορα και ο καρπός της ένωσής τους ήταν ένα όμορφο αγόρι που το έταξαν στη θεά Αφροδίτη και στο ιερό της. Το παιδί πήρε το όνομα του πατέρα.

Όταν ο Άδωνης πέθανε αρκετά νωρίς, ο Μήλος έπαθε κατάθλιψη και κρεμάστηκε από ένα δέντρο το οποίο από τότε πήρε το όνομά του δηλαδή μηλέα ή μηλιά. Η Πελία, βαθιά απελπισμένη, κρεμάστηκε από απόγνωση στο ίδιο δέντρο. Η Αφροδίτη συγκινημένη από τον έρωτα του ζευγαριού, αποφάσισε να διατηρήσει τη μνήμη τους. Έτσι μεταμόρφωσε την Πελία σε περιστέρι, που έγινε το ιερό πτηνό της και τον Μήλο σε καρπό, το γνωστό μήλο, σύμβολο της θεάς.
Τα μήλα των Εσπερίδων, η περισυλλογή των οποίων απετέλεσε έναν από τους άθλους του Ηρακλέως, κατέχουν επίσης αλληγορικό χαρακτήρα. 
Οι Εσπερίδες, κόρες της νύχτας κατοικούσαν σε ένα νησί πέρα από τον Άτλαντα στο δυτικό άκρο της γης. Στο νησί υπήρχε ένας πολύ όμορφος κήπος γεμάτος από χρυσούς καρπούς που τους είχε χαρίσει η θεά Γη και τους φύλαγε ένας δράκος γιος του Τυφώνα και της Έχιδνας με εκατό κεφάλια, ο ο οποίος δεν κοιμόταν ποτέ.

Προκειμένου να πάρει τα τρία μήλα ο Ηρακλής έπεισε τον Άτλαντα να του τα φέρει, ενώ ο ίδιος προσφέρθηκε να τον αντικαταστήσει και να σηκώσει το βάρος του ουρανού πάνω στην πλάτη του. Ο Άτλαντας αφού εκτέλεσε την αποστολή, δεν ήθελε να ξαναπάρει τη θέση του. Ο Ηρακλής όμως τα κατάφερε με πονηριά και αφού πήρε τα μήλα τα πήγε στον Ευρυσθέα, ο οποίος τα χάρισε στον Ήρωα και αυτός με τη σειρά του, τα χάρισε στην προστάτιδα του την Αθηνά Παλλάδα - θεά της σωφροσύνης και της γνώσης.

Στον μύθο των Εσπερίδων εμφανίζεται πάλι εκείνη η βασανιστική απόκτηση της γνώσης και της αθανασίας στην οποία μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος, μόνο αν έχει διέλθει μέσα από μακροχρόνιες και σκληρές δοκιμασίες…

Ι. ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ