ΕΣΤΙΑ: ΤΟ ΑΣΒΕΣΤΟ ΠΥΡ

Η Εστία αποτελεί μία από τις πιο σεβαστές αλλά και εμβληματικές μορφές του ελληνικού Δωδεκάθεου. Ευγενική Θεά, εκφράζει το Ιερό Κέντρο του παντός, δίκαιη αποτελεί την προσωποποίηση της οικιακής συνοχής και γαλήνης, ενσαρκώνοντας το σύμβολο της οικίας της οποίας είναι προστάτιδα και κατ’ επέκταση της οικογένειας. 
Η Εστία είναι η θεά της φωτιάς, αποτελεί τη ζωντανή φλόγα που καίει ασταμάτητα στο κέντρο του σπιτιού, του ναού, της πόλεως. Η Εστία καθαγίαζε ναούς και κατοικίες, ενώ στους ναούς, η φλόγα στον εστιακό βωμό που ήταν η απεικόνιση της θεάς Εστίας, άναβε πάντα από το φως του Ηλίου. 
Αυτή η διαπίστωση την καθιστά σχετική με τις τροπές του Ηλίου και μάλιστα με την χειμερινή τροπή, κατά την διάρκεια της οποίας συμβολικά γεννιέται ο Ηλιος.το κυριότερο μέρος της οικίας: στο κέντρο του σπιτιού, σε ένα αίθριο, είχαν διαμορφώσει τον εστιακό βωμό, όπου έκαιγε αδιαλείπτως η φλόγα και συναθροίζονταν όλα τα μέλη της οικογένειας τριγύρω της. Ως προστάτιδα της οικιακής ζωής και της οικογένειας,  λάμβανε την πρώτη προσφορά σε κάθε θυσία στο σπιτικό, και οι πρώτες σπονδές γίνονταν προς τιμήν της, γι΄αυτό και η έκφραση «αφ’ Εστίας» είχε επικρατήσει, εκφράζοντας ακριβώς αυτή την παράδοση.

Η Θεά Εστία λατρευόταν όμως και σε επίπεδο Πολιτείας, ως άσβεστη «κοινή των πολιτών» Εστία, στο Πρυτανείο κάθε πόλεως, υπό την φροντίδα ειδικών ιερειών, των παρθένων «Εστιάδων». 

Το όνομά της ετυμολογείται από το «εύω» (ανάπτω), αναγόμενο σε αρχέγονη ελληνική «εφέστια» θεότητα, ευρισκόμενη στην μέση του μυκηναϊκού μεγάρου.

Στο κέντρο της αρχαίας οικίας, πάντοτε βρισκόταν η εστία, ο βωμός όπου έκαιγε φωτιά προς τιμή της θεάς. Την 5η ή την 10η μέρα από τη γέννηση ενός παιδιού και ταυτόχρονα με την ονοματοδοσία, ελάμβανε χώρα η τελετουργία των “Αμφιδρομίων” με περιφορά του βρέφους γύρω από την εστία. Σήμαινε την αναγνώριση του νεογέννητου από τον πατέρα και είχε σκοπό να εντάξει το παιδί στο χώρο του Οίκου και να το συνδέσει με τη θεά, προστάτιδα της οικογένειας. Δίπλα στην εστία, καθόταν ο Ικέτης, ο προερχόμενος από άλλη πόλη-κράτος και ικετεύει/επιζητεί να γίνει αποδεκτός ως μέτοικος.

Η Ελληνίδα, σεβάσμια «παρθένα» Θεά, εκφράζει την ευγένεια, την αρμονική συμβίωση, την ανθρώπινη αφιέρωση σε σκοπούς, την Οικογένεια, την Φροντίδα, την Ασυλία, αναδεικνύει την προστασία και την ιερότητα του οίκου. Το Εφέστιο Ιερό Πυρ, για τους Έλληνες  αποτελεί μία αρχέγονη παρακαταθήκη. Λάμπει, ζεσταίνει και μαγειρεύει την ιερή τροφή, όμως ταυτόχρονα όμως εκφράζει ένα συστατικό στοιχείο της Δημιουργίας. 

Σε κάθε πόλη, οι ιέρειες της Θεάς, είχαν ιερή υποχρέωση να διατηρούν αυτό το πυρ άσβεστο ημέρα και νύχτα και συμφορές αναμένονταν στο σπίτι ή την Πόλη όπου έσβηνε το Ιερό Πυρ. Σε όλους δε τους Ναούς των Θεών είναι τιμιούχος και από όλους τους θνητούς θεωρείται ως η πρέσβειρα των Θεαινών.  Δίκαιη και φιλάνθρωπη και για το λόγο αυτόν αφιερωμένη σ’ αυτό που πρέσβευε. Το Ιερό χρώμα της Θεάς Εστίας είναι το λευκό και σύμβολά της η οικιακή πυρά «εστία», φυσικό άγαλμα , ο πέπλος, και ο φλεγόμενος κύκλος, που συμβολίζει τη συνείδηση του Εαυτού, την πληρότητα, την αιωνιότητα και την ενοποίηση του πολλαπλού. Η ίδια η θεά, συνδέεται με τη σεμνότητα, την περισυλλογή, αξίες σύμφυτες προς τον χαρακτήρα της.

Το οικιακό πυρ είχε ουράνια καταγωγή. Ανερχόμενο από τους βωμούς στον ουρανό εκ των προσφορών των ανθρώπων, με αυτόν τον τρόπο οι κοινοί θνητοί επικοινωνούσαν με τις θείες δυνάμεις, εκφράζοντας τις μύχιες ελπίδες και προσδοκίες τους ή τις παρακλήσεις τους. 

Σε όλα τα Ιερά η Θεά Εστία που προκύπτει, κατά μία άλλη εκδοχή από το "εσσία" (ουσία), αντιπροσωπεύει το Ιερό Πυρ, που καίει προς τιμήν της θεότητος που ενοικεί σε αυτό. Η Εστία  λοιπόν είναι η ιερή φωτιά που δημιουργεί το φως, τη θερμότητα και εξαγνίζει τον τόπο όπου καίει η φωτιά, ο συμβολισμός της οποίας  συνδέεται τόσο με τη γνώση όσο και με τη συνειδητοποίηση.

Η φωτιά είναι το κατεξοχήν μεταπλαστικό-μεταστοιχειωτικό στοιχείο, διότι ένα από τα πρωτεύοντα καθήκοντα του ανθρώπου είναι η μεταμόρφωσή του, η ανέλιξή του δια της λαξεύσεως του εαυτού σε ανώτερα δώματα... Η φωτιά συμβολίζει ακριβώς αυτή τη δύναμη και αντιπροσωπεύει συνάμα δύο ιδιότητες: ζωογόνα με τη θερμότητα που προκαλεί, αναζωογονεί, εξαγνίζει, όμως ταυτόχρονα διαθέτει και καταστρεπτική ιδιότητα, εάν προσεγγίσουμε κοντά της σε υπερβολικό βαθμό... 

Ο βωμός της στους Δελφούς, αποτελούσε την «Κοινή Εστία» των Ελλήνων, από εκεί άναβε η φωτιά των Ναών, η οποία δεν έσβηνε ποτέ. Στο Ιερό του Δελφικού Απόλλωνος υπήρχε βωμός της Εστίας, αντικείμενο ιδιαιτέρου σεβασμού και τιμών. Εκεί έκαιγε το «αθάνατον πυρ», η αιωνία εστία, η αρχή πάσης γήινης ζωής, από ξύλα δάφνης και ελάτης  από την οποία άναβε το πυρ των ναών κάθε ελληνικής πόλεως. Επειδη εθεσπίσθη να τιμάται πρώτη από όλους τους Θεούς εντός του οίκου, καθιερώθηκε η αρχή "Αφ΄ Εστίας άρχεσθαι"! Η αδιάλειπτη παρουσία του πυρός στον εστιακό βωμό αναμμένου, υποδήλωνε και την θεϊκή εύνοια και παρουσία... Ο μυστικισμός της φωτιάς, πάντοτε κατείχε εξέχουσα θέση στην συμβολική, υποκρύπτοντας βαθειά νοήματα και καταστάσεις της ζώσης υπάρξεως...
Οι Πυθαγόρειοι μύστες επικαλούμενοι την Εστία, αλληγορούσαν το Αιώνιο Πυρ, τη φωτιά στο κέντρο του κόσμου. Όμως σταδιακά η Εστία, από Θεά του πυρός καθιερώθηκε ως η Θεά-προστάτιδα της οικογενειακής ζωής.
Στην αρχαία Ρώμη, η Εστία ετιμάτο ως θεά Βέστα, όπου είχε καθιερωθεί η τάξη των Εστιάδων Παρθένων. Πρωταρχικό τους καθήκον ήταν η συντήρηση της Ιερής Φωτιάς της Εστίας στο ναό της θεάς στη Ρωμαϊκή Αγορά. Το καθήκον αυτό ήταν ιδιαίτερα τιμητικό και απέδιδε μεγάλα προνόμια στις κοπέλες που το υπηρετούσαν. Οι Εστιάδες αποτελούσαν τα μοναδικά θηλυκά μέλη του αρχαίου ρωμαϊκού ιερατείου. Ιερά τους αντικείμενα ήταν η φωτιά της εστίας και το καθαρό νερό Η Μεγίστη Εστιάδα Παρθένα επέβλεπε τις άλλες ιέρειες και ήταν παρούσα στο Κολέγιο των Ποντιφήκων.

Η Εστία απεικονίζονταν συνήθως κρατούσα κλείδα και σκήπτρο ή πυρσό στη μία και δόρυ στην άλλη χείρα, Εκατέρωθεν της καθήμενης Εστίας,υπήρχαν δύο λυχνοστάτες υποβαστάζοντας τις καίουσες λυχνίες, σύμβολο της πύρινης φύσεως της θεάς.

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΤΗΛ. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 6909-75.33.72