ΜΑΓΕΙΑ: ΜΕΙΓΜΑ ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΑΓΥΡΤΕΙΑΣ ΑΦΙΧΘΕΙΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ...
Μαγεία στην Αρχαία Ελλάδα: Ένα κεφάλαιο που χρήζει ιστορικής έρευνας και γύρω από το οποίο έχουν καλλιεργηθεί πολλές παρανοήσεις και σκόπιμες ασάφειες... Ο άνθρωπος ανέκαθεν είχε την έμφυτη τάση να επικαλείται "άγνωστες δυνάμεις" από το μεταφυσικό πεδίο και να ζητά την βοήθεια και την αρωγή του πνευματικού κόσμου για την διευθέτηση υποθέσεών του, είτε της καθημερινής ζωής είτε πιο περίπλοκες...
Κατά το απώτατο παρελθόν μαγικές πρακτικές δεν υφίσταντο στην Αρχαία Ελλάδα (Η νεκρομαντεία, με την έννοια της επικλήσεως πνευμάτων νεκρών, δεν εντάσσεται σε αυτή την κατηγορία). Το φαινόμενο της μαγείας αναπτύχθηκε και γνώρισε ιδιαίτερη έξαρση από την περίοδο της κλασικής αρχαιότητος και εντεύθεν, με κλιμακούμενη ανάπτυξη κατά την περίοδο των ελληνιστικών χρόνων και της ρωμαιοκρατίας, οπότε και συντελέστηκε αμφίδρομη επίδραση μεταξύ Ελλάδος και δεισιδαιμονικής Ανατολής... Είναι η εποχή της παρακμής του Αρχαίου Ελληνικού Κόσμου, η εποχή κατά την οποία πολλές ξενόφερτες δοξασίες και θρησκείες καθώς και μαγικοθρησκευτικές πρακτικές αλλότριες προς το ελληνικό πνεύμα εισχώρησαν στην πατρώα γη και επηρέασαν τις ψυχές και τη σκέψη των ανθρώπων...
Το γεγονός ότι οι μαγικές πρακτικές εισήχθησαν από την Ανατολή, τεκμαίρεται και εκ του γεγονότος ότι οι πλείστες των μαγικών επικλήσεων και "καταδέσμων" που ανευρέθησαν, είναι γραμμένες κατά μείζονα λόγο σε βαρβαρική γλώσσα, διαπίστωση που επιμαρτυρεί και την προέλευσή τους...
Μέσα σε εποχές συγχύσεως, αξιακής καταρρεύσεως και αποπροσανατολισμού, ευδοκιμεί ο μεσσιανισμός όπως και η δεισιδαιμονία. Καθόλου τυχαία παράλληλα με την έξαρση της θρησκοληψίας που συντελέστηκε λ.χ την περίοδο του σκοτεινού Μεσαίωνα, αναπτύχθηκε και η μαγεία... Μέσα σε μία τέτοια ατμόσφαιρα παρακμής, αγύρτες, ορφεοτελεστές (που ήσαν οι "σοφιστές" του μυστικισμού και ουδεμία σχέση είχαν προς τους Ορφικούς φιλοσόφους), καιροσκόποι και έμποροι ελπίδων είχαν αναπτύξει ένα είδος λαϊκής μαγείας, περιλαμβάνοντας τελετές που απέτρεπαν το χαλάζι, επωδές που προκαλούσαν βροχή, βλαπτικά μάγια που καθιστούσαν άγονους τους αγρούς και κατέστρεφαν τα κοπάδια, φίλτρα ερωτικά, φυλακτά κατά τού κακού και καθαρτικές τελετές.
Γενικά, την αγυρτεία αυτή ασκούσαν προφήτες, ονειροσκόποι, επαοιδοί, που έδιωχναν το κακό και τις αρρώστιες με μαγικές προσευχές, φαρμακοί, που κατασκεύαζαν φάρμακα, γριές, που πουλούσαν ερωτικά φίλτρα και θανατηφόρα δηλητήρια και, γενικά, άνθρωποι, που παρείχαν συνταγές ή τελούσαν τελετές προς βοήθεια των πελατών τους ή προς βλάβη των εχθρών εκείνων.
Μέσα σε εποχές συγχύσεως, αξιακής καταρρεύσεως και αποπροσανατολισμού, ευδοκιμεί ο μεσσιανισμός όπως και η δεισιδαιμονία. Καθόλου τυχαία παράλληλα με την έξαρση της θρησκοληψίας που συντελέστηκε λ.χ την περίοδο του σκοτεινού Μεσαίωνα, αναπτύχθηκε και η μαγεία... Μέσα σε μία τέτοια ατμόσφαιρα παρακμής, αγύρτες, ορφεοτελεστές (που ήσαν οι "σοφιστές" του μυστικισμού και ουδεμία σχέση είχαν προς τους Ορφικούς φιλοσόφους), καιροσκόποι και έμποροι ελπίδων είχαν αναπτύξει ένα είδος λαϊκής μαγείας, περιλαμβάνοντας τελετές που απέτρεπαν το χαλάζι, επωδές που προκαλούσαν βροχή, βλαπτικά μάγια που καθιστούσαν άγονους τους αγρούς και κατέστρεφαν τα κοπάδια, φίλτρα ερωτικά, φυλακτά κατά τού κακού και καθαρτικές τελετές.
Έτσι παρουσιάστηκαν οι γητευτές, προσέφεραν θυσίες και έψαλλαν ευχές και επωδές, συνδυάζοντάς τις με την αντίληψη ότι οι άνθρωποι μπορούν να καλούν τους θεούς με προσευχές, ευπρόσδεκτες θυσίες, σπονδές και παρακλήσεις και να μεταστρέφουν τη θέλησή τους με αυτές τις ενέργειες.
Χαρακτηριστικό των καταδέσμων είναι η χρήση των «βαρβάρων ονομάτων», φθόγγων, κυρίως φωνηέντων, ή λέξεων που παραπέμπουν στα φοινικικά, εβραϊκά, ασσυριακά και αιγυπτιακά και αντιστοιχούν στα μυστικά ονόματα των θεοτήτων και των δαιμόνων. Πραγματικά, η "μαγεία" εκτινάσσεται με την λεγόμενη "Σολωμονική", που στην ουσία πρόκειται για μαγικές πρακτικές του Ιουδαίου βασιλέα Σολομώντα, γι΄ αυτό και φέρει το όνομά του, μαζί με ταλμουδικές και καμπαλιστικές μεθόδους, καταφεύγοντας επίσης σε επίκληση πνευμάτων δια του "Νεκρονομικού" κ.α.
Οι κατάδεσμοι, εμφανίστηκαν κατά την χρονική περίοδο μεταξύ 5ου π.Χ. έως τον 5ο μ.Χ. αιώνα, είχαν ευρύτατη διάδοση στο λαό. Ήταν πλάκες μετάλλου χαραγμένες με μαγικούς χαρακτήρες και κατάρες, άλλοτε τρυπημένες από καρφιά κι άλλοτε όχι, που θάβονταν κυρίως σε τάφους, για να επιφέρουν σ΄ έναν εχθρό το κακό ή το θάνατο. Ανήκαν, όπως όλες οι συναφείς πρακτικές, στον χώρο της λαϊκής δεισιδαιμονίας.
Το προτιμητέο υλικό των καταδέσμων είναι ο μόλυβδος, γιατί αστρολογικά συνδεόταν με τον πλανήτη Κρόνο και εθεωρείτο το κατ΄ εξοχήν κατάλληλο στοιχείο έλξης του κακού. Οι θεοί, που επικαλούνται οι κατασκευαστές των καταδέσμων είναι οι υποχθόνιοι θεοί Εκάτη, Ερμής, Περσεφόνη, Δήμητρα, Κόρη, Ερινύες και, γενικά, οντότητες του Κάτω Κόσμου. Οι καταπασαλεύσεις ήταν κηρόπλαστα ομοιώματα του θύματος, τα οποία οι μάγοι κατέδεναν με δεσμά και κατατρυπούσαν με καρφιά στα σημεία όπου επιθυμούσαν να προξενήσουν βλάβη και τα έχωναν μέσα σε τάφους. Σε κάποιες περιπτώσεις, η κατάρα τού μάγου στόχευε στην απώλεια της ψυχής τού θύματος.
Οι φιλόσοφοι και γενικά οι άνθρωποι του πνεύματος, εναντιώθηκαν εξ αρχής στις πρακτικές αυτές της δεισιδαιμονίας που κατ΄ ουσίαν υποβάλλουν τον φόβο και επιχειρούν να επηρεάσουν την σκέψη των αφελών, ή να τους διαβρώσουν υποσυνείδητα. Ο Ιπποκράτης συμπεριλάμβανε στις ενασχολήσεις αγυρτών και τις τελετές καθαρμών, που πραγματοποιούσαν κάποιοι υστερόβουλα, για να εξαγνίσουν, υποτίθεται, ανθρώπους και πόλεις από τα αμαρτήματα τους.
Ο Πλάτων αντιμετώπιζε τους "μάγους" ως μίασμα και επιζητούσε τον εξοβελισμό αυτών. Στα έργα του εξέφραζε την έντονη αποστροφή του για την μαγεία καθ΄ ότι αποσκοπούσε στην πρόκληση βλάβης ή και θανάτου των ανθρώπων και τόνιζε, ότι αυστηρότατες ποινές, όπως η θανατική, έπρεπε να επιβληθούν, ιδιαίτερα στους επαγγελματίες μάγους, όχι επειδή υφίστατο πραγματική επίδραση μαγείας, αλλά γιατί αυτές οι πράξεις υποδήλωναν την κακόβουλη θέληση των φορέων τους και είχε δυσμενή ψυχολογικά αποτελέσματα και ενστάλαξη αρνητικής ενέργειας, οδηγώντας τους υφιστάμενους αυτήν σε ένα είδος αυθυποβολής. Δηλαδή, ευεπίφορος να επηρεαστεί από την όποια "μαγική" πρακτική, είναι εκείνος ο οποίος θα υποβάλλει στον εαυτό του την ιδέα και κατ΄ επέκταση τον φόβο ότι ο μάγος έχει την δύναμη να τον βλάψει...
Μέχρι την ελληνιστική περίοδο οι μυημένοι σ΄ αυτή την αμφίβολη τέχνη ανήκαν πάντοτε στα λαϊκά στρώματα, αντιμετωπίζονταν ως απατεώνες από τους οπαδούς τού ορθού λόγου και οι πρακτικές τους εντάσσονταν στο χώρο της λαϊκής δεισιδαιμονίας προκαλώντας την απέχθεια.
Οι μυσταγωγοί της αρχαιότητος και οι αυθεντικοί ΄Ελληνες που ακολουθούν την πνευματική ατραπό των ενδόξων προγόνων μας, ουδέποτε έγιναν δεκτικοί σε τέτοιου είδους πρακτικές, ούτε επίσης ήσαν μοιρολάτρες, αντίθετα με την δράση τους επιχειρούσαν να διαμορφώσουν την ζωή και την πραγματικότητα...
Η μόνο μαγεία (εκ του μάγματος και της μείξεως) που δέχονται οι ΄Ελληνες, είναι ο χειρισμός των δυνάμεων της Φύσεως προς επιτέλεση εποικοδομητικού και αρμονικού έργου!
Χαρακτηριστικό των καταδέσμων είναι η χρήση των «βαρβάρων ονομάτων», φθόγγων, κυρίως φωνηέντων, ή λέξεων που παραπέμπουν στα φοινικικά, εβραϊκά, ασσυριακά και αιγυπτιακά και αντιστοιχούν στα μυστικά ονόματα των θεοτήτων και των δαιμόνων. Πραγματικά, η "μαγεία" εκτινάσσεται με την λεγόμενη "Σολωμονική", που στην ουσία πρόκειται για μαγικές πρακτικές του Ιουδαίου βασιλέα Σολομώντα, γι΄ αυτό και φέρει το όνομά του, μαζί με ταλμουδικές και καμπαλιστικές μεθόδους, καταφεύγοντας επίσης σε επίκληση πνευμάτων δια του "Νεκρονομικού" κ.α.
Οι κατάδεσμοι, εμφανίστηκαν κατά την χρονική περίοδο μεταξύ 5ου π.Χ. έως τον 5ο μ.Χ. αιώνα, είχαν ευρύτατη διάδοση στο λαό. Ήταν πλάκες μετάλλου χαραγμένες με μαγικούς χαρακτήρες και κατάρες, άλλοτε τρυπημένες από καρφιά κι άλλοτε όχι, που θάβονταν κυρίως σε τάφους, για να επιφέρουν σ΄ έναν εχθρό το κακό ή το θάνατο. Ανήκαν, όπως όλες οι συναφείς πρακτικές, στον χώρο της λαϊκής δεισιδαιμονίας.
Το προτιμητέο υλικό των καταδέσμων είναι ο μόλυβδος, γιατί αστρολογικά συνδεόταν με τον πλανήτη Κρόνο και εθεωρείτο το κατ΄ εξοχήν κατάλληλο στοιχείο έλξης του κακού. Οι θεοί, που επικαλούνται οι κατασκευαστές των καταδέσμων είναι οι υποχθόνιοι θεοί Εκάτη, Ερμής, Περσεφόνη, Δήμητρα, Κόρη, Ερινύες και, γενικά, οντότητες του Κάτω Κόσμου. Οι καταπασαλεύσεις ήταν κηρόπλαστα ομοιώματα του θύματος, τα οποία οι μάγοι κατέδεναν με δεσμά και κατατρυπούσαν με καρφιά στα σημεία όπου επιθυμούσαν να προξενήσουν βλάβη και τα έχωναν μέσα σε τάφους. Σε κάποιες περιπτώσεις, η κατάρα τού μάγου στόχευε στην απώλεια της ψυχής τού θύματος.
Ο Πλάτων αντιμετώπιζε τους "μάγους" ως μίασμα και επιζητούσε τον εξοβελισμό αυτών. Στα έργα του εξέφραζε την έντονη αποστροφή του για την μαγεία καθ΄ ότι αποσκοπούσε στην πρόκληση βλάβης ή και θανάτου των ανθρώπων και τόνιζε, ότι αυστηρότατες ποινές, όπως η θανατική, έπρεπε να επιβληθούν, ιδιαίτερα στους επαγγελματίες μάγους, όχι επειδή υφίστατο πραγματική επίδραση μαγείας, αλλά γιατί αυτές οι πράξεις υποδήλωναν την κακόβουλη θέληση των φορέων τους και είχε δυσμενή ψυχολογικά αποτελέσματα και ενστάλαξη αρνητικής ενέργειας, οδηγώντας τους υφιστάμενους αυτήν σε ένα είδος αυθυποβολής. Δηλαδή, ευεπίφορος να επηρεαστεί από την όποια "μαγική" πρακτική, είναι εκείνος ο οποίος θα υποβάλλει στον εαυτό του την ιδέα και κατ΄ επέκταση τον φόβο ότι ο μάγος έχει την δύναμη να τον βλάψει...
Μέχρι την ελληνιστική περίοδο οι μυημένοι σ΄ αυτή την αμφίβολη τέχνη ανήκαν πάντοτε στα λαϊκά στρώματα, αντιμετωπίζονταν ως απατεώνες από τους οπαδούς τού ορθού λόγου και οι πρακτικές τους εντάσσονταν στο χώρο της λαϊκής δεισιδαιμονίας προκαλώντας την απέχθεια.
Οι μυσταγωγοί της αρχαιότητος και οι αυθεντικοί ΄Ελληνες που ακολουθούν την πνευματική ατραπό των ενδόξων προγόνων μας, ουδέποτε έγιναν δεκτικοί σε τέτοιου είδους πρακτικές, ούτε επίσης ήσαν μοιρολάτρες, αντίθετα με την δράση τους επιχειρούσαν να διαμορφώσουν την ζωή και την πραγματικότητα...
Η μόνο μαγεία (εκ του μάγματος και της μείξεως) που δέχονται οι ΄Ελληνες, είναι ο χειρισμός των δυνάμεων της Φύσεως προς επιτέλεση εποικοδομητικού και αρμονικού έργου!
Ν. ΚΑΙΣΑΡΗΣ
