ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

ΚΥΝΕΣ ΚΑΙ ΚΥΝΙΚΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ

Ο κύνας, διαδραμάτιζε σημαντκό ρόλο στην ζωή της αρχαίας Ελλάδας, εμφανιζόμενος πάντοτε στο πλευρό του ανθρώπου είτε ως φύλακας, είτε ως σύντροφος, είτε ως οικόσιτο απλά ζώο. Αφ΄ ης στιγμής εξημερώθηκε, διακρίθηκε για την αφοσίωση που επέδειξε δίπλα στον άνθρωπο.
Από τον ΄Αργο, τον πιστό σκύλο του Οδυσσέως μέχρι τους ηπειρωτικούς μολοσσούς, από τον τρικέφαλο Κέρβερο, φύλακα του κατωφλίου του ΄Αδη μέχρι τον σκύλο του Κυναίγειρου που έλαβε μέρος στην μάχη του Μαραθώνος, υπάρχει ένα ευρύ πεδίο αφηγήσεων, συχνά συγκινητικών που δεν αφήνει αδιάφορο τον σύγχρονο αναζητητή...

Αξιοσημείωτη είναι η περίπτωση του σκύλου του πατέρα του Περικλή, του Ξανθίππου, περί το 480 π.Χ., αμέσως μετά την μάχη του Μαραθώνα. ΄Οταν οι Πέρσες εστράφησαν προς την Αθήνα και οι Αθηναίοι εκκένωσαν την πόλη τους για να επιβιβασθούν στα πλοία που θα τους οδηγούσαν στην Αίγινα και στην Σαλαμίνα, κάποιος από ένα πλοίο λόγω έλλειψης χώρου πέταξε τον σκύλο του Ξανθίππου στην θάλασσα. Το πιστό ζώο άρχισε να κολυμπά και να ακολουθεί το πλοίο μέχρις ότου εξαντλημένο έφθασε στην Σαλαμίνα. Πατώντας τα πόδια του στην άμμο της παραλίας, η καρδιά του δεν άντεξε και ξεψύχησε από εξάντληση. Περίλυπος ο Ξάνθιππος έφτιαξε μνήμα για το πιστό του ζώο και ονόμασε την περιοχή της ταφής "Κυνός Σήμα".

Ενδιαφέρον εικαστικό παρουσιάζει επίσης μελανόμορφη υδρία, αγγείο το οποίο απεικονίζει τον Ηρακλή και τον Κέρβερος, εκτιθέμενο σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου, αναγόμενο στο 530 π.Χ.
Σύμφωνα με μία μυθολογική αφήγηση που διασώζει και διαιωνίζει η αρχαία παράδοση, ο σκύλος εξημερώθηκε από τον Απόλλωνα, που τον δώρισε στην αδελφή του την Άρτεμη για να τη συντροφεύει στο κυνήγι (κυνήγι= κύναν άγω).

Ο ποιητής Νίκανδρος (3ος αι. π.Χ.) αναφέρει ότι οι ηπειρωτικοί σκύλοι, μεγαλόσωμοι και δυνατοί, πλάστηκαν από το θεό της φωτιάς, τον Ήφαιστο. Ένας από τους μύθους που αφορούν το σκύλο, αναφέρει ότι ο σκύλος είναι αναπαραγωγή του Κέρβερου, την οποία επέτυχε ο εγγονός του Αχιλλέα ονόματι Μολοσσός. Γι’ αυτόν το λόγο και η Εκάτη συντροφευόταν πάντα από μαύρα σκυλιά ονόματι «Μολοσσοί». 

Ο μύστης Πυθαγόρας για τον σκύλο λέγει ότι δικαιούται ως έμβιο και έμψυχο ον τη δική του θέση στην κλίμακα της ψυχικής εξελίξεως. Στην Αρχαία Ελλάδα, ο σκύλος συνδέθηκε με δύο γυναικείες θεότητες. Επρόκειται για την θεά της Φύσεως και του Κυνηγιού, την Αρτέμιδα καθώς και με την τρίμορφη Εκάτη, ενώ δεν θα πρέπει να διαλάθει της προσοχής μας, ο συσχετισμός των σκύλων με το γυμνάσιο του Κυνόσαργες, όπως άλλωστε και με την κυνική φιλοσοφική σχολή. Στην ευρύτερη περιοχή του Νέου Κόσμου, είχε εγκαθιδρυθεί το ομώνυμο γυμνάσιο, ενώ όσον αφορά την κυνική φιλοσοφική σχολή, απεκλήθη έτσι διότι οι θιασώτες αυτές υπεστήριζαν τις θέσεις τους απαρέγκλιτα και αδιασάλευτα, όπως ακριβώς απαρασάλευτα διανύει την πορεία του ο σκύλος! 
Η περιοχή του Κυνόσάργους, έλαβε την ονομασία της όταν ένας σκύλος λευκός, άρπαξε ένα τεμάχιο θυσίας κατά την διάρκεια του εψησμού του και το άπέθεσε μόνον στην περιοχή όπου ύστερα από δελφικό χρησμό, έλαβε την ονομασία αυτή, εκτιμώντας ότι η συμβολική αυτή ενέργεια του σκύλου, ενείχε μία διοσημία...

Ο φιλόσοφος Διογένης είχε έναν σκύλο για παρέα του όταν γύριζε στην Αθήνα και φώναζε "άνθρωπο ζητώ", κρατώντας τον γνωστό λύχνο, ενώ ο Σωκράτης θεωρούσε τον σκύλο έναν πραγματικό φιλόσοφο. O ίδιος ο Πυθαγόρας κάποτε, όταν είδε να κακομεταχειρίζονται έναν σκύλο, παρενέβη και ζήτησε να σταματήσουν. γιατί αναγνώρισε στο ζώο την ψυχή ενός παλιού του φίλου, πρεσβεύοντας την αρχή της παλιγγενεσίας των ψυχών...

Ο σκύλος εκ φύσεως τυγχάνει αυτοκυρίαρχος και εξ ενστίκτου έχει την αντιληπτική ικανότητα να αντιλαμβάνεται ποιος διάκειται ευμενώς ή φιλικά προς αυτόν και ποιός εχθρικά, μή λαθεύοντας, εν αντιθέσει προς τους ανθρώπους, οι οποίοι ουκ ολίγες φορές παραπλανώνται και προδίδονται από εκείνους τους οποίους εσφαλμένως θεωρούν ως φίλους τους...
Η πλέον γνωστή ιστορία κυνός, είναι η ιστορία του ΄Αργου, όπως προαναφέρθηκε, του πιστού και αφοσιωμένου σκύλου του βασιλιά της Ιθάκης Οδυσσέα. Ενώ η Θεά Αθηνά μεταμόρφωσε τον Οδυσσέα ώστε να μην γίνει αντιληπτός ύστερα από την 20ετή απουσία του, κατά την επιστροφή του, ο μόνος που τον αναγνώρισε ήταν ο πιστός του σύντροφος ΄Αργος, ο οποίος έτρεψε προς τα πάνω του, του κούνησε την ουρά και ύστερα από λίγο, υπέργηρος πλέον, ξεψύχησε... 

Ο Μέγας Αλέξανδρος είχε αποκτήσει ένα σκυλί, τον Περίττα, το οποίο του έσωσε τη ζωή σε μια μάχη εναντίον του Δαρείου του Γ' , καθώς δάγκωσε έναν ελέφαντα που εφόρμησε εναντίον του στρατηλάτη και εκείνος δεν προλάβαινε να τον αντιμετωπίσει. Ο Περίττας προστάτεψε τον κύριό του και ο Αλέξανδρος αργότερα ίδρυσε μια πόλη με το όνομά του, για να τιμήσει το πιστό και θαρραλέο αυτό ζώο. Εκτός από τον Περίττα, ο Αλέξανδρος είχε πάρει στις εκστρατείες του και σκυλιά από την Ελλάδα, τους γνωστούς Μολοσσούς.

Φύλακες, σύντροφοι, πολεμιστές, διασώστες, θεϊκοί απεσταλμένοι, τα σκυλιά ανέκαθεν απετέλεσαν και αποτελούν τον πλέον πιστό και αφοσιωμένο φίλο του ανθρώπου...  Το γεγονός ότι οι αρχαίοι ΄Ελληνες τα απεικόνισαν πολλάκις στις διάφορες καλλιτεχνικές τους εμπνεύσεις, είτε αφορούν αυτές σκηνές της καθημερινότητος, είτε σκηνές μάχης, κυνηγίου, περιπάτου ή ακόμη και νεκρικές/επιτύμβιες στήλες όπως αυτές που εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και στον Κεραμεικό, δεικνύει την στενή σχέση του ανθρώπου με το ευφυές και αφοσιωμένο αυτό τετράποδο, που αν και ευρισκόμενο σε άγρια κατάσταση κατά το απώτατο παρελθόν, υπήρξε ευεπίφορο στην εξημέρωσή του, εκ της επιθυμίας του να ακολουθήσει τον άνθρωπο!

ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ

ΤΗΛ. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 6909-75.33.72