Η ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΘΕΣΜΟΦΟΡΙΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΓΟΝΙΜΙΚΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ...
Οι αρχαίοι μας πρόγονοι ήσαν πνευματόδοξοι και φυσιολάτρες. Στο πλαίσιο αυτό, τιμούσαν με τη δέουσα θεοσέβεια τις θεότητες εκείνες που κατείχαν ρόλο εποπτικό ως προς την λειτουργία των νόμων της φύσεως.
Μία εξ αυτών των αγροτικών λεγομένων Εορτών, η οποία ελάμβανε χώρα προς τιμήν της Δήμητρος Θεσμοφόρου και της Κόρης-Περσεφόνης, ήταν τα επονομαζόμενα "Θεσμοφόρια".
Στην εορτή αυτή μετείχαν κατ΄ αποκλειστικότητα γυναίκες παντρεμένες, διαλαμβάνοντας ο εορτασμός πληθώρα εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων τελετουργικών, ως και μυητικών δρωμένων. Η εορτή έλκει την ονομασία της εκ του "θεσμού", διότι ο πυρήνας της εορτής σχετιζόταν άμεσα προς την καθιέρωση των αναγκαίων θεσμών για την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας, την εξημέρωση των συμπεριφορών και την χαλιναγώγηση των παθών, επιδιώξεις οι οποίες επιτεύχθηκαν, σύμφωνα με τις αντιλήψεις των προγόνων μας, δια της επιβολής των συνηθειών του αγροτικού βίου.
Σύμφωνα με την μαρτυρία του Διοδώρου του Σικελιώτου (Α, 14), οι αρχαίοι πρόγονοί μας επιδείκνυαν ιδιαίτερο σεβασμό προς την Δήμητρα: «διό καί τούς παλαιούς Ἕλληνας τήν Δήμητραν θεσμοφόρον ὀνομάζειν, ὡς τῶν νόμων πρῶτον ὑπό ταύτης τεθειμένων».
Τα θεσμοφόρια είχαν πανελλήνια αίγλη, ωστόσο τα αθηναϊκά θεσμοφόρια τελούνταν για να τιμήσουν την Θεά Δήμητρα. Τα Θεσμοφόρια είχαν συνάφεια προς την εορτή των Σκιροφορίων, στην διάρκεια της οποίας απέθεταν ομοιώματα φιδιών αλλά και γεννητικών οργάνων σε χάσματα επί του εδάφους. Είναι προφανές ότι τα ιερά αυτά αντικείμενα, "γονιμοποιούσαν" σε συμβολικό επίπεδο τη γη...
Στην διάρκεια των Θεσμοφορίων, συγκέντρωναν αυτά τα αντικείμενα, και τα μετέφεραν στον βωμό της Δήμητρος επί του Θεσμοφορίου, προκειμένου να γίνει χρήση τους σε τελετουργία με γονιμικό υπόβαθρο.
Η τελετουργική εκείνη ομάδα των γυναικών η οποία αναλάμβανε να φέρει σε πέρας αυτό το μυστηριακό δρώμενο, είχε μέλη επιλεγμένα που ονομάζονταν "αντλήτριες", κι αυτό διότι "αντλούσαν" τα ιερά αντικείμενα εκ των χασμάτων, τα δε μέλη της όφειλαν αποχή από τα αφροδίσια για τρεις τουλάχιστον ημέρες, ενόσω διαρκούσαν τα δρώμενα... Οι δε ιέρειες της Θεσμοφόρου Δήμητρος, παρέμειναν ισοβίως άσπιλες και παρθένες.
Η διάρθρωση των δρωμένων των Θεσμοφορίων είχε ως ακολούθως:
- Την πρώτη ημέρα συνετελείτο η λεγόμενη «Άνοδος». Κατά την διάρκεια δε αυτής, οι γυναίκες ανέβαιναν στο Θεσμοφόριο (πιθανολογείται ότι αυτό βρισκόταν πλησίον του Ελευσινίου, στη βόρεια κλιτύ του βράχου της Ακρόπολης), όπου και κατασκήνωναν.
- Κατά την διάρκεια της δεύτερης ημέρας, οι επιφορτισμένες με το ιερό καθήκον της τελέσεως των θεσμοφορίων γυναίκες, υποβάλλονταν σε αποχή από την βρώση, ενώ μετέρχονταν "γεφυρισμών", δηλ. εξέφεραν άσεμνα λόγια η μία προς την άλλη, αναφερόμενες σε γονιμικές διεργασίες, καθώς η Θεά Δήμητρα Θεσμοφόρος ταυτιζόταν με την προστασία του Γάμου και της Μητρότητος.
- Την τρίτη ημέρα η εορτή κορυφωνόταν, αναπέμποντας ταυτόχρονα υμνητικά εγκώμια προς την γονιμοποίηση και την ευημερία των οικογενειών τους. Στη γιορτή αυτή αναφέρεται και η κωμωδία του Αριστοφάνη «Θεσμοφοριάζουσες». Αξίζει να αναφερθεί ότι κατά την διάρκεια των Θεσμοφορίων, επιβάλλονταν και ποινές σε ανίερες γυναίκες που επιδίδονταν σε μοιχείες και ατίμαζαν τον θεσμό του γάμου. Με αφορμή αυτή την καταγραφή, αντιλαμβανόμαστε την υψηλή ηθική συνείδηση που διακατείχε τους προγόνους μας.
Η φυσιολατρική διάσταση της Ελληνικής Θρησκείας, ιδίως σε ό,τι αφορά το μυστηριακό της υπόβαθρο, που ήταν και το πλέον ουσιαστικό, είναι ανυπέρβλητη...
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
Σχόλια