Η ΑΝΑΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ ΕΡΧΕΤΑΙ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ! 

Είναι γνωστό και πρόδηλο ότι σε πλανητική κλίμακα, η Αρχαία Ελλάδα και οι πολιτισμοί που απέρρευσαν από αυτήν, αποτελούν διαχρονικά αντικείμενο θαυμασμού, προσδίδοντας στη χώρα μας και στον λαό που την κατοικεί, μία ιδιαίτερη αίγλη, μία ιδιαιτερότητα, που αγγίζει το στοιχείο της μοναδικότητας. 

Ωστόσο στο σημείο αυτό διαπιστώνουμε μία παραδοξότητα, ή ορθότερα ένα αντιφατικό στοιχείο: Ενώ ο εγκωμιασμός της Ελληνικής Αρχαιότητας δεν γνωρίζει όρια, σε λεκτικό-φιλολογικό επίπεδο, ωστόσο διαπιστώνεται μία τεράστια απόκκλιση στα βιωτικά πρότυπα του σήμερα και στον τρόπο σκέπτεσθαι, από τα αντίστοιχα αρχαιοελληνικά... Και αυτό το φαινόμενο, προσλαμβάνει δύο ερμηνείες: 

Η μία σχετίζεται με την άρνηση του σύγχρονου ανθρώπου να ακολουθήσει δοκιμασμένα βιοθεωρητικά πρότυπα, γιατί η εμβίωσή τους προϋποθέτει θυσίες και μόχθο που δεν είναι διατεθειμένος να επιδείξει, η άλλη πάλι έγκειται στο γεγονός ότι ο άνθρωπος του σήμερα βλέπει την αρχαιότητα με μία αντίληψη “μουσειακή”, ως κάτι δηλαδή το “ξεπερασμένο”, το οργανικά νεκρό που αξίζει απλά να το παρατηρούμε ή να το θαυμάζουμε δίχως να επιχειρούμε να διαποτισθούμε από το πνεύμα που την διέτρεχε... Και το καίριο ερώτημα που αναδύεται εν προκειμένω σχετίζεται με το ακόλουθο δίλημμα: Υφίσταται “ασυμβίβαστο” μεταξύ των αξιών και των αρχών αλλά και των προτύπων που κυριαρχούσαν κατά την ιστορική αρχαιότητα στον ελλαδικό χώρο και κόσμο με το σήμερα, δηλαδή αυτές είναι ανεφάρμοστες στον παρόντα χρόνο ή ο σύγχρονος άνθρωπος μπορεί να συγχρονισθεί και να εμπνευσθεί από αυτές; 

Αναμφίβολα η στείρα αρχαιολατρεία και προγονοπληξία συνιστά ανασταλτικό παράγοντα για κάθε είδους εξέλιξη, αφού δεν αρκεί να επαφιέμεθα στις δάφνες του παρελθόντος, πόσο μάλλον να επικαλούμαστε αυτές προκειμένου να αποκρύψουμε την δική μας ανεπάρκεια... Το γεγονός ότι ο Αρχαίος Ελληνικός Κόσμος έφθασε να κρατά τα σκήπτρα του εξανθρωπισμού και εκπολιτισμού της Οικουμένης, εμβαπτίζοντας την ανθρωπότητα στις αρχές του Ανθρωπισμού, του Πολιτισμού, της Θεοσέβειας, της Ηρωϊκής Ηθικής, των Μυστηρίων, της Επιστημονικής προόδου και όχι μόνο, σημαίνει ότι οι αρχαίοι πρόγονοί μας ακολουθούσαν ατραπούς που οδηγούσαν στην Γνώση και στην Βελτίωση του Εαυτού και δι΄ αυτού και του κοινωνικού συνακόλουθα συνόλου... 

Ποιά ήσαν όμως τα “συστατικά στοιχεία” του Ελληνικού θαύματος; Κατ΄ αρχήν η αρχαιοελληνική μυθολογία, συνιστούσε έναν ύμνο στις δυνάμεις της Φύσεως, αποτελώντας μία μορφή συμπυκνώσεως και κωδικοποιήσεως συμπαντικών αληθειών και υπήρξε κομβικό σημείο αναφοράς για την ευρωπαϊκή τέχνη της Αναγεννήσεως, σε όλες της τις εκφάνσεις. Έπειτα, τα αρχαιοελληνικά λογοτεχνικά είδη με αντιπροσωπευτικότερα αυτών το έπος, τη λυρική ποίηση και το δράμα στην ποίηση, αλλά και την ιστοριογραφία, τη ρητορική και τη φιλοσοφία, απετέλεσαν, κυρίως από την Αναγέννηση και εντεύθεν, τα πρότυπα εκείνα με βάση τα οποία αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε η ευρωπαϊκή λογοτεχνία σε βαθμό απεριόριστο. 

Η ανάπτυξη των εικαστικών τεχνών και της αρχιτεκτονικής, κατά την αναγεννησιακή περίοδο, στηρίχθηκε εν πολλοίς στην δημιουργική ανάπλαση των αρχαιοελληνικών αισθητικών και αρχιτεκτονικών προτύπων. Συνακόλουθα, οι εμβριθείς όροι, οι υψηλές έννοιες και οι βαθυστόχαστοι προβληματισμοί που χαρακτήριζαν την αρχαιοελληνική φιλοσοφική παράδοση, αποτελούν τη βάση του νεότερου φιλοσοφικού στοχασμού και της πνευματικής ανατάσεως.

Οι Έλληνες παραμέρισαν τον φόβο και την δεισιδαιμονία και ύψωσαν σε λάβαρό τους την έρευνα, την γόνιμη αμφισβήτηση, τη διερώτηση και την αμφιβολία, που στάθηκαν οι αναγκαίες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της έρευνας και την κατάληξη σε επιστημονικά πορίσματα και σε τεκμηριωμένες διαπιστώσεις οι οποίες απετέλεσαν το εφαλτήριο για την ανάπτυξη ενός ανυπέρβλητου Πολιτισμού, θεμελιωμένου στην Γνώση και στο Φως. Μακριά και πέρα από τα σκοταδιστικά δεσμά των θεοκρατικών μύθων, τις μεσσιανιστικές πρακτικές και τις θρησκόληπτες πλάνες, υπερβαίνοντας και απορρίπτοντας τα δογματικά αγκυλωτικά πλαίσια και την τελματώδη στασιμότητα, οι αρχαίοι ΄Ελληνες καλλιέργησαν την Γνώση και την έρευνα, διευρύνοντας τους συνειδησιακούς τους ορίζοντες απεριόριστα.... 

Η έννοια της ευθύνης, της λογοδοσίας και του απολογισμού, μετά την ανάληψη δημοσίου αξιώματος ή τον επιφορτισμό από την Πολιτεία με συγκεκριμένα καθήκοντα, η ενεργοποίηση του πολίτη και η έμπρακτη συμμετοχή του στα κοινά, η ενασχόληση με την πολιτική ως επίδειξη ενδιαφέροντος και έμπρακτης φροντίδας για τα κοινά ζητήματα που αφορούσαν την Πολιτεία, ο θεσμός του Οπλίτη/Πολίτη, ο Ανθρωπισμός και η περικόσμηση του ανθρώπου με αρετές διαμέσω της διαπλάσεως και της διδαχής, όπως η φιλοπατρία, το κοινοτικό πνεύμα, ο κριτικός στοχασμός, είναι δεδομένα που αναπτύχθηκαν στην Ελλάδα και δεν έχασαν ποτέ τη σημαίνουσα θέση τους στον ευρωπαϊκό πολιτισμό. 

Η αρχαιοελληνική παιδεία υπήρξε ανθρωποπλαστική και ουδέποτε χρησιμοθηρική κατά τα σύγχρονα “τεχνοκρατικά” πρότυπα που επιδιώκουν την δημιουργία τεχνοκρατών δίχως πνεύμα και ηδονιστών/καταναλωτών δίχως ψυχή... 

Γι΄ αυτό και ο Ελληνικός Πολιτισμός και η Ελληνική Παιδεία, στην αυθεντική της διάσταση, αναπτύσσουν την κριτική σκέψη και οξύνουν την νοητική ικανότητα των μαθητών οδηγώντας τους στην αυτογνωσία και αυτοσυνειδησία. Μία γνωστική και συνειδησιακή διεργασία ζωτικής σημασίας η οποία ανεκόπη με το κλείσιμο των φιλοσοφικών σχολών της αρχαίας Ελλάδος, οι οποίες ανεξαρτήτως του προσανατολισμού τους, καλλιεργούσαν τον τρόπο του “σκέπτεσθαι” και δεν παρείχαν απλά συσσώρευση γνώσεων, εν είδει “μασημένης τροφής”... 
Το πρότυπο του “Καλού καγαθού”, το μέτρο και η αρμονία, η επιζήτηση της ενδελέχειας και η φιλοπατρία, απετέλεσαν συστατικά στοιχεία της σκέψεως των αρχαίων προγόνων μας, η έρευνα δίχως δογματικούς φραγμούς και προκαταλήψεις που λειτουργούν ανασταλτικά ως προς την ανακάλυψη της αλήθειας, η Γνώση αντί της άλογης πίστεως, η πειραματική απόδειξη και η τεκμηρίωση που καθιστούν μία διαπίστωση “επιστημονική”, είναι δεδομένα τα οποία απετέλεσαν τον τροφοδότη για όλα τα μεγάλα ρεύματα του μετέπειτα ευρωπαϊκού πολιτισμού, είτε για την Αναγέννηση πρόκειται είτε για την εξελικτική συνέχεια του πολιτιστικού γίγνεσθαι... 

Καθόλου τυχαία η ορολογία σε όλες σχεδόν τις επιστήμες είναι ελληνική και αυτό έχει την εξήγησή του στο γεγονός ότι πρώτοι οι πρόγονοί μας έφθασαν σε ανακαλύψεις που τους υποχρέωσαν να επιδοθούν στον ορισμό εννοιών και στην περιγραφή καταστάσεων και διαπιστώσεων οι οποίες ήσαν άγνωστες παντελώς σε άλλους λαούς. Καθόλου επίσης τυχαία ο λεγόμενος κλασικός πολιτισμός διαδόθηκε γνωρίζοντας ιδιαίτερη άνθηση ανά τον κόσμο, πλην της Ελλάδος δυστυχώς, ενώ η ελληνική γλώσσα αναγνωρίστηκε παγκοσμίως ως η πλέον πλούσια νοηματική γλώσσα, η χρήση της οποίας αφυπνίζει λανθάνουσες ικανότητες του ανθρωπίνου εγκεφάλου, προάγοντας την εγρήγορση και ενισχύοντας τις συνάψεις των εγκεφαλικών νεύρων! Η ελληνική γλώσσα εμπεριέχει υψηλές έννοιες φιλοσοφικής ενατενίσεως και στοχασμού, όρους όπως ευδαιμονία, ευσέβεια, ανδρεία, αιδώς, Η δικαιοσύνη, φιλαλήθεια, άμιλλα, φιλία, ευγένεια, φρόνηση και τόσες άλλες, διότι πρώτοι και μόνοι οι ΄Ελληνες επινόησαν και εφήρμοσαν αρχές πρωτόγνωρες για άλλους λαούς. 

Σε έναν κόσμο που πνίγεται στον βόρβορο της χυδαιότητας και της υλικής παρακμής, πρότυπα όπως αυτό του φιλοσόφου-πολεμιστή Σωκράτη, συντροφικής πίστεως όπως εκείνο της Πηνελόπης, αυτοθυσίας όπως εκείνο του Κυναίγειρου και του Δημοφίλου ή του Λεωνίδα και του Κόδρου, αποτελούν σημεία αναφοράς στο παγκόσμιο γίγνεσθαι στο διηνεκές του χρόνου...  

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

αποστολή σχολίων-ερωτημάτων-προτάσεων στην ηλεκτρονική διεύθυνση:ionhellas@gmail.com