ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ ΚΑΙ ΟΝΕΙΡΟΜΑΝΤΕΙΑ...

Ο Ασκληπιός αποτελεί μία από τις σημαντικότερες θεραπευτικές μορφές της ελληνικής μυθολογίας και υπήρξε από τους πλέον αγαπητούς θεούς των αρχαίων προγόνων μας, στον οποίο κατέφευγαν για να τους ανακουφίσει από τους πόνους και τις ασθένειες. Η λατρεία του Ασκληπιού, είτε ως θεού είτε ως θεοποιημένου ήρωα, ανάγεται στο απώτατο παρελθόν. 
Ολόκληρη η Ελλάδα τον τιμούσε, ως πανελλήνιας εμβέλειας και σεβσαμού θεότητα, ενώ αποτελούσε επίκεντρο πνευματικών έργων και καλλιτεχνικών δημιουργιών πολύ συχνά. Ο Ασκληπιός, εκτός από γιατρός κατείχε και χρησμοδοτικές ικανότητες. Γενικά αποτελούσε μία ευεργετική θεότητα, χαρίζοντας την υγεία και τη ζωή στους ανθρώπους. Πρόσφερε την αρωγή του σε κάθε άνθρωπο που είχε ανάγκη, υποδεικνύοντας κατ΄ αυτόν τον τρόπο στους θεράποντες ότι οφείλουν να αναλώνουν εαυτούς στον αγώνα για την θεραπεία των πασχόντων, μη διακατεχόμενοι από υστερόβουλα κίνητρα...
Η αρχέγονη παράδοση αναφέρεται στον Ασκληπιό ως μία μορφή ιστορική που αντλεί θεραπευτική δύναμη και γνώση από τους πνευματικούς κόσμους, για να τα προσφέρει σε όσους έχουν ανάγκη. Ο Ασκληπιός αποτελεί έναν λειτουργό της Φύσης, που εκφράζει και υλοποιεί τις κοσμικές αρχές και νόμους σε σχέση με την ίαση και την ισορροπία της ύπαρξης. 

΄Ενας αρχέγονος θεσσαλικός μύθος, εξιστορεί τη γέννησή του από την ευγενούς καταγωγής, θνητή, Κορωνίδα, και τον πατέρας του τον θεό Απόλλωνα. Ο μύθος αναφέρει πως ο νεογέννητος Ασκληπιός οδηγήθηκε από τον Απόλλωνα στο όρος Πήλιο της Θεσσαλίας και παραδόθηκε στον ευσεβή και σοφό Κένταυρο Χείρωνα, για να τον μεγαλώσει και να τον εκπαιδεύσει.

Ο Χείρωνας είναι σύμβολο μιας προαιώνιας σοφίας, που προϋπάρχει της θεϊκής τάξεως. Η σοφία του είναι εμφανης στη διάπλαση των ηρώων της ελληνικής μυθολογίας, καθώς υπήρξε εκπαιδευτής πολλών από αυτούς, όπως ο Αχιλλέας, ο Ακταίων, ο Ιάσων, ο Πάτροκλος, ο Πηλέας κ.α. 

Κοντά στον Κένταυρο Χείρωνα, στο δάσος της Φολόης στο Πήλιο, ο Ασκληπιός διδάχθηκε την ιατρική, καθώς και τον τρόπο συλλογής των θεραπευτικών βοτάνων. Έγινε μεγάλος γιατρός, που θεράπευε όλες τις ασθένειες μέσω φαρμάκων, εγχειρήσεων αλλά και επωδών. 

Στην εκπαίδευσή του Ασκληπιού δίπλα στον σοφό Χείρωνα, συμμετείχε μία επιπλέον αρχετυπική μορφή που προσωποποιούσε τη Μήτιδα, δηλ. τη Σοφία, η θεά Αθηνά, που πρόσφερε στον Ασκληπιό το πολύτιμο αίμα της αποκεφαλισμένης Γοργόνας, με διπλή ιδιότητα. Ηδύνατο να χρησιμοποιηθεί είτε για θεραπεία ανθρώπων και ανάσταση νεκρών, είτε για θάνατο και καταστροφή. 

Σύμφωνα με τα όσα καταμαρτυρεί ο ΄Ομηρος στην Ιλιάδα, η γέννηση του Ασκληπιού τοποθετείται στην Τρίκκη της Θεσσαλίας. Γιοί του υπήρξαν οι Μαχάων και ο Ποδαλείριος, γνωστοί περί των των ιαματικών ιδιοτήτων τους, ήρωες-γιατροί της θεσσαλικής Τρίκκης, που είχαν λάβει μέρος και στον Τρωικό Πόλεμο. 

Στην ελληνική μυθολογία ως γιοι του μνημονεύονται επίσης ο Αετός, ο Ευμαρίων (δηλαδή εκείνος που παρέχει την ευεξία), ο Άκεσις (από το ρήμα ακέομαι, δηλαδή εκείνος που θεραπεύει δι’ οξέως οργάνου), ο Ιανίσκος (από το ρήμα ιώμαι, δηλαδή εκείνος που θεραπεύει/θεραπεύεται), ο Τελεσφόρος (εκείνος που καθιστά μια θεραπεία αποτελεσματική) και ο Αλεξήνωρ (εκείνος που βοηθά τους ανθρώπους και αποτρέπει κάθε κακό). 

Σύζυγός του ήταν η Ηπιόνη, που λατρευόταν στην Αθήνα, την Κω και την Επίδαυρο. Κατείχε θεραπευτικές-νοσηλευτικές γνώσεις και γνώριζε πως να απαλύνει τους πόνους. Οι κόρες του Υγεία, Ιασώ, Ακεσώ και Πανάκεια συμβόλιζαν την υγεία και τη γιατρειά. Ως κόρη του αναφέρεται και η Αίγλη, που εκπροσωπούσε τη φωτοδότρα δύναμη του ίδιου του Ασκληπιού. Σαφέστατα αυτά τα παιδιά του Ασκληπιού δεν ήσαν αληθινά, αλλά επρόκειτο περί  συμβολισμού, αναφερόμενου στις προσωποποιημένες ιδιότητες της ιατρικής τέχνης που κατείχε ο Θεός.

Ο Ασκληπιός θεράπευσε τις μανιασμένες θυγατέρες του Προίτου και το βασιλιά της Επιδαύρου Άσκλη. Θεράπευσε ακόμη πολλούς ήρωες και έφτασε στο σημείο να αναστήσει και νεκρούς, όπως τον Τυνδάρεω, το Γλαύκο (γιο του Μίνωα), τον Ιππόλυτο (γιο του Θησέα και αγαπημένο της θεάς Άρτεμης), τους Καπανέα και Λυκούργο (που σκοτώθηκαν στη διάρκεια του πολέμου των Επτά επί των Θηβών) και άλλους. 

Η ανάσταση νεκρών προκάλεσε ανησυχία στον βασιλιά του Άδη, που φοβήθηκε για την ερήμωση του βασιλείου του. Διαμαρτυρήθηκε στον αδελφό του Δία, ο οποίος έσπευσε να αποκαταστήσει την τάξη βάζοντας με τον κεραυνό του τέρμα στη ζωή του Ασκληπιού. Ο Απολλόδωρος αναφέρει ότι ο Ασκληπιός μετά το θάνατό του αποθεώθηκε, έγινε δεκτός στη θεϊκή κατοικία του Ολύμπου, ταυτόχρονα με τον Ηρακλή. Η θέση του ωστόσο υπήρξε πάντοτε διφορούμενη μεταξύ θεού και ήρωα, για το λόγο αυτό του πρόσφεραν άλλοτε θυσίες θεού και άλλοτε εναγισμούς που άρμοζαν σε ήρωα.

Πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι ο Ασκληπιός ήταν υπαρκτό πρόσωπο. Διετέλεσε ιατρός θεσσαλικής καταγωγής, που δέχθηκε τιμές μετά θάνατον και σταδιακά απέκτησε πλήρη θεϊκή υπόσταση.  Κατά μία άλλη εκδοχή ο Ασκληπιός παρουσιάζεται ως γήινη - χθόνια θεότητα. Κάποιοι συγγραφείς τον παρουσιάζουν ως θεό του αέρα, άλλοι της καταιγίδας ή της αστραπής και άλλοι του Ήλιου, υποδηλώνοντας τη σχέση του με τον Απόλλωνα και τις ανανεωτικές/αναγεννητικές δυνάμεις της φύσεως.

Ο Απόλλων-Ήλιος ήταν ανέκαθεν πηγή ζωής και ταυτόχρονα θεραπευτής. ΄Εχοντας επίγνωση του χειρισμού της ηλιακής δυνάμεως, οι αρχαίοι ιερείς επικαλούνταν τους θεούς αυτούς και εκτελούσαν τις θεραπείες τους, καθώς και ηλιόλουτρα, αερόλουτρα κλπ επικουρικά. 

Στη σύγχρονη εποχή, η αποκοπή από την πνευματική και φυσική διάσταση ευθύνεται για την διαταραχή και την ανισορροπία που επικρατεί και οφείλεται στον ορθολογικό τρόπο λειτουργίας του ανθρώπινου νου. Η ανθρωπότητα δεν συνειδητοποιεί τη βαθύτερη αλληλεπίδρασή της με τη Φύση· παρεμποδίζει την ελεύθερη ροή του ζωικού μαγνητισμού και την επικοινωνία της με την ευρύτερη Δημιουργία. Έτσι, πολλά φυσικά στοιχεία απαραίτητα για την πνευματική μας ισορροπία απουσιάζουν και η ψυχική μας υγεία εξασθενεί. 

Στους αρχαίους χρόνους ο Ήλιος ως θεός ενσάρκωνε τις λειτουργίες του πνεύματος. Υπέρτατη θεότητα της υγείας θεωρούταν ο Απόλλωνας, που η αρμονία του αποτελεί την υπέρτατη αρχή όλων των θεραπειών. Είναι ο ηλιακός θεός που οι ακτίνες του επιδρούν ευεργετικά στο σώμα κάθε ανθρώπου και κάθε ζωντανής ύπαρξης γενικότερα. 

Στα αρχαία Ασκληπιεία θεωρούσαν τα ερπετά και τους σκύλους συνοδούς και βοηθούς του θεού στη θεραπεία. Η ράβδος με το φίδι είναι το έμβλημα του Ασκληπιού και καθιερώθηκε παγκοσμίως ως σύμβολο των γιατρών. Το φίδι συμβολίζει τη μακροβιότητα και την περιοδική ανανέωση, η δε ράβδος την υποστήριξη και την ανακούφιση των πασχόντων. Ένα κύπελλο γεμάτο με φάρμακο συμπεριλαμβανόταν επίσης στα σύμβολα του μεγάλου θεραπευτή Ασκληπιού.

Οι Ασκληπιάδες είχαν σαφή επίγνωση του γεγονότος ότι οι ασθένειες είναι ψυχικές και σωματικές, ουσιαστικά όμως έχουν ψυχική προέλευση και οι γιατροί πρέπει να εμβαθύνουν στα αίτιά τους, προκειμένου να τις εξαλείψουν αποτελεσματικά στην πηγή τους. Ο Ασκληπιός διέθετε την απαραίτητη σοφία για μια τέτοια βαθύτερη προσέγγιση.  

Στα Ασκληπιεία συγκεντρώνονταν πολυάριθμοι πάσχοντες, προκειμένου να ικετέψουν τον θεό να τους θεραπεύσει από τις ασθένειές τους. Εκεί ο Ασκληπιός εφάρμοζε θεραπείες μέσω ονείρων ή έστελνε θεραπευτικούς χρησμούς, με τη μέθοδο της εγκοίμησης, κατά την οποία ο συμβουλευόμενος κοιμόταν στο έδαφος με το αυτί του να ακουμπά τη γη, για να λάβει το θεραπευτικό όνειρο από κάτω. 

Προαπαιτούμενα για την εγκοίμηση στον ιερό χώρο ήταν το τελετουργικό λουτρό και η προσφορά θυσιών, πράξεις συμβολικές και ταυτόχρονα ουσιαστικές, που δήλωναν το σεβασμό προς το θεό. Σύμφωνα με τον Πορφύριο (Περί αποχής, ΙΙ, 19), στην Επίδαυρο υπήρχε μια επιγραφή που προειδοποιούσε τον επισκέπτη ότι «καθαρός πρέπει να είναι όποιος μπαίνει στο λαμπρό ναό και καθαρότητα είναι να έχεις άγιες σκέψεις». 

Απάλειφε την αρρώστια με το θείο του χέρι, αγγίζοντας το σώμα του ασθενή ή απλώνοντάς το προς το μέρος του· το θεϊκό φιλί ήταν κι αυτό ένα από τα μέσα που χρησιμοποιούσε. Βοηθούς στις θεραπείες είχε τα ιερά ζώα του, τα φίδια και τους σκύλους. 

Σε πολλές περιπτώσεις ο Ασκληπιός εφάρμοζε ανορθόδοξες πλην δραστικές μεθόδους και δεν δίσταζε να ανοίξει ολόκληρο το σώμα του ασθενούς. Πραγματοποιούσε τομές ακόμη και στα πιο εσωτερικά μέρη του ανθρώπινου σώματος. Πέρα από τις θαυμαστές θεραπείες και τις παρεμβάσεις, ο Ασκληπιός έδινε συχνά στους ασθενείς του σαφείς οδηγίες που αφορούσαν μεθόδους ίασης και φυσικά γιατρικά ή χρησμούς τους οποίους στη συνέχεια ερμήνευε και εφάρμοζε ο ιερέας του ναού. Τα γιατρικά του θεού είχαν ασυνήθιστα αποτελέσματα και η επίδρασή τους ενισχυόταν όταν λαμβάνονταν σε ιερό μέρος του ναού.

Συμβούλευε τους ασθενείς να γυμνάζονται, να κολυμπούν σε ποτάμια και θάλασσες, να λούζονται σε πηγές και λουτρά· υποδείκνυε δίαιτες και ενέκρινε την πνευματική άσκηση. Οι θεραπευτικές οδηγίες του προκαλούσαν συχνά έκπληξη σε ασθενείς και γιατρούς, όταν για παράδειγμα πρότεινε άσκηση αντί ανάπαυση. Γενικά είναι αποδεκτό ότι οι άρρωστοι γιατρεύονταν από τον Ασκληπιό, εμφανιζόταν σε ασθενείς και τους γιάτρευε ο ίδιος ή τους συμβούλευε πώς να φροντίσουν την αρρώστια τους, δεν ήταν παράξενο για τον αρχαίο κόσμο.  

Η αρχετυπική προέλευση της ιατρικής, χάνεται βαθιά, σε πρώιμες εποχές, σε κόσμους υπερβατικούς, όπου κινούνται μεγάλες φωτεινές μορφές, καθοδηγητές και εκπαιδευτές για το ανθρώπινο γένος. 
Ανάμεσα στους εκφραστές της θεραπευτικής παράδοσης του Ασκληπιού ήταν και ο Ιπποκράτης, που εκπαιδεύτηκε στο ιερό της Κω, εξελίχθηκε σε μεγάλο Ασκληπιάδη και αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως θεμελιωτής της ιατρικής. Γνωστού όντως ότι οι γιατροί παγκοσμίως δίδουν τον «όρκο του Ιπποκράτη», ορκιζόμενοι στο θεό Απόλλωνα τον ιατρό και στο θεό Ασκληπιό, στην Υγεία και στην Πανάκεια και επικαλούμενοι τη μαρτυρία όλων των θεών. 

Στην ιατρική του αρχαίου κόσμου οι άνθρωποι συνήθιζαν να επικαλούνται τη θεϊκή βοήθεια, το θεωρούσαν όχι μόνον δικαίωμα αλλά και καθήκον τους, σε περιπτώσεις που η ανθρώπινη δύναμη αποδεικνυόταν ανήμπορη. Η θεϊκή και η ανθρώπινη γνώση και δράση, αν και διαφορετικής φύσης, δεν απέκλειαν η μία την άλλη και οι αρχαίοι Έλληνες γιατροί δεν εναντιώθηκαν ποτέ στην θρησκευτική ιατρική. 

Η διαφωνία μεταξύ επιστήμης και θρησκείας που χαρακτηρίζει τα πνεύματα της εποχής μας ήταν τότε άγνωστη, καθώς επιστήμη και θρησκεία εναρμονίζονταν. Η θεραπευτική δύναμη ενυπάρχει στη Φύση και σε ολόκληρη τη Δημιουργία, ενυπάρχει όμως και στους εσωτερικούς κόσμους της Ψυχής κάθε ανθρώπου, αναμένοντας την αφύπνισή της, αρκεί να γνωρίζουμε τις ορθές τεχνικές για την πραγμάτωση αυτού του μεγάλου θεουργικού έργου...

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΤΗΛ. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 6909-75.33.72

ionhellas@gmail.com